رتبه ۱ کنکور دکتری امسال رشته علم اطلاعات و دانش شناسی: “داشتن انگیزه قوی، ناامید نشدن از مشکلات، تلاش فراوان، ترسیم دورنمایی روشن از آینده حرفه ای از مهم ترین مواردی است که می توانم به خود و دیگران پیشنهاد کنم.
لیزنا گفتگویی را با رتبه اول کنکور دکتری امسال رشته علم اطلاعات و دانش شناسی انجام داده است که در ادامه از نظر شما مخاطبان گرامی می گذرد:
لطفا به طور کامل خود را معرفی کنید و سمت فعلی خود را عنوان کنید؟
حمید کشاورز- عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه سمنان؛ مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه سمنان؛ مسئول کتابخانه و انفورماتیک دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان؛ استاد مشاور انجمن علمی دانشجویی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه سمنان و عضو کارگروه جذب رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه سمنان.
در چه سالی و از کدام دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد و کارشناسی فارغ التحصیلی شدید؟
درسال ۱۳۸۳ کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران – سال ۱۳۸۱ کارشناسی از دانشگاه اصفهان
موضوع و عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد خود را عنوان کنید؟
موضوع پایان نامه فرایند جستجوی اطلاعات بود. این پایان نامه اولین پایان نامه ای است که به جستجوی اطلاعات نگاه فرایندی داشته و آنرا به عنوان یک کل بررسی کرده است. بعلاوه این پایان نامه یکی از اولین نمونه ها در کشور است که با روش تحلیل گزارش (Log analysis) انجام شده است. عنوان پایان نامه “بررسی فرایند اطلاع جویی دانشجویان کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های دولتی شهر تهران” بود که با راهنمایی استاد فقید دکتر عباس حری و با استاد مشاوری دکتر غلامرضا فدایی عراقی انجام و با نمره عالی دفاع شد.
برای آزمون دکتری چه منابعی را مطالعه کردید؟
به نظر بنده برای تضمین موفقیت در هر کاری باید مقدمات آنرا بطور کامل فراهم کرد و پس از آن تمام تلاش خود را برای تحقق آن بکار برد. بنده برای آزمون کارشناسی ارشد این تجربه را داشته ام که مقدمه ضروری موفقیت در آزمون تلاش فراوان است. برای آزمون کارشناسی ارشد شاید نزدیک به پنجاه کتاب را خلاصه نویسی کردم صرفنظر از کتاب های دیگری که مطالعه کردم. نتیجه آن نیز کسب رتبه هشت در آزمون و قبولی در دانشگاه تهران بود.
البته بنده تجربه چندین بار قبولی در آزمون کتبی دکترا را نیز دارم و در همه این موارد رتبه های تک رقمی داشته ام که به خاطر ملاحظاتی که داشته اند در مصاحبه امتیاز لازم به بنده داده نشد. البته این ملاحظات همان ملاحظات غیرسازنده ای بود که نهایتا وزارت علوم را به این نتیجه رساند که آزمون دکترا را از چارچوب درون دانشگاهی خارج کرده و آنرا در سطح کشوری یکپارچه سازد و از این رهگذر نظارت بیشتری بر آن اعمال شود. آنچه بنده را بر آن داشت که تلاش بیشتری داشته باشم همین تجربه های ناکام و دانستن این نکته بود که باید در این راه تلاش زیادی به خرج دهم. علاقه فراوان به ادامه تحصیل، تضمین موقعیت شغلی و برخی عوامل دیگر نیز انگیزه بنده را دوچندان ساخته بود.
هرچند برای آزمون دکتری رشته علم اطلاعات و دانش شناسی منابع مشخصی ارائه نشده است اما منابع مهمی که باید مطالعه کرد بیشتر کتاب های انتشارات سمت، کتاب های نوشته شده اساتید مطرح بویژه اساتیدی که نقش بیشتری در رشته داشته و آثار آنها با اقبال بیشتری مواجه است، مقالات مجلات مختلف بویژه در چند سال اخیر از مهم ترین منابعی است که باید مطالعه کرد. داشتن روحیه مطالعه و تحقیق و جستجو در مجلات و سایت های مختلف نیز اطلاعات زیادی را به دست می دهد. چندین وبلاگ نیز وجود دارند که در صورت ارتباط با آنها می توان منابع مهم را دریافت کرد. بنده هرچند می دانستم که بیشتر منابع را باید مطالعه کنم اما برای افزایش اطمینان با وبلاگ libarshad1388.blogfa.com ارتباط برقرار کرده و منابع مهم را دریافت کردم. پیشنهاد می کنم علاقمندان نیز این شیوه را امتحان کنند. برای بحث های آماری کتاب های شناخته شده دکتر علی دلاور را مطالعه کردم هرچند سوالات آمار امسال از سال های گذشته دشوار تر بود.
چقدر از زمان خود را صرف مطالعه برای آزمون دکتری کردید؟
به دلیل مشغله کاری امکان اینکه تمام وقت برای دکترا مطالعه کنم وجود نداشت. به شکل پاره وقت ولی جدی کار را از اوایل آذرماه آغاز کردم. ابتدا منابع را خوانده و مطالب مهم را یادداشت برداری و یا مشخص می کردم. قبل از اینکه مطالعه را آغاز کنم سوالات دو سال قبل را به طور کامل تحلیل کرده و تقریبا تا نود درصد کتاب ها را شناسایی کردم تا جایی که حتی جای سوال و صفحه آنرا در کتاب ها پیدا کردم. یکی از مواری که در تست زنی بسیار کارآمد است یادداشت برداری از کتاب های مهم است. بنده در سه هفته مانده به آزمون تنها یادداشت ها را می خواندم و آنها را با خود کتاب ها مقایسه می کردم.
آیا توقع داشتید در آزمون دکتری چنین رتبه ای را کسب کنید؟
بله. به خاطر تلاش و مطالعه ای که داشتم این انتظار را داشتم که چنین رتبه ای را کسب کنم. این نکته نیز شایان توجه است که برای موفقیت باید هدف دقیقا مشخص شود. بنده از همان روزهایی که شروع به مطالعه کردم با هدف کسب بهترین رتبه حداقل تک رقمی کار را شروع کردم.
مهمترین عامل موفقیت شما چه کسی یا کسانی بودند؟
هرچند عامل اصلی انگیزه و خواست درونی است اما در دوران تحصیل و کار در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی افرادی بوده اند که همواره برای بنده الگو بوده اند و این اندیشه را در بنده بوجود آورده اند که برای موفقیت و کسب شان باید تلاش فراوان داشت. یکی از مهم ترین این افراد استاد فقید و فرزانه ام جناب آقای دکتر عباس حری بودند که در کلاس های درس از منش و روش ایشان بسیار آموختم. برای دوستان و دانشجویان علاقمند پیشنهاد می کنم کتاب استاد عبدالحسین آذرنگ را با عنوان “استادان و نااستادانم” را مطالعه کنند. در این کتاب از چگونگی تاثیرگذاری استادان بر دانشجویان سخن های مفیدی رفته است.
بهترین زمان برای مطالعه منابع چه وقتهایی بود؟
برای آزمون باید بین سه تا شش ماه فرصت گذاشت. البته این برای افرادی است که با مباحث و ماوقع رشته ارتباط داشته و آگاهند. برخی اشتباه می کنند و می خواهند بدون ورود در مباحث حرفه ای، بدون حضور در مجامع و همایش های رشته، بدون ارتباط با اساتید و یا بدون ارتباط با افراد موفق در رشته به موفقیت برسند. باید همه این عوامل را به موازات هم پیش برد. هرچند قبولی در آزمون دکتری موفقیت بزرگی است اما آیا تنها با داشتن مدرک می توان در رشته تاثیرگذار بود و برای کشور مفید فایده بود. به نظر بنده فردی که می خواهد برای آزمون نام نویسی کند و حتما قبول شود علاوه بر تلاش فراوان در حوزه های مختلف حرفه ای اعم از آموزش، پژوهش و اجرا باید دغدغه کار و تاثیرگذاری داشته باشد. باید بخواهد در رشته و جامعه کاری جدید و نگاه جدیدی را به ارمغان آورد.
آخرین ماه بسیار حائز اهمیت است. تست زنی، خلاصه خوانی، مطالعه منابع مختلف و مرتبط در آن واحد، مرور هر روزه زبان و استعداد تحصیلی از کارهایی است که در این ماه باید انجام داد.
نگارش مقاله چه اندازه می تواند مفید واقع شود (پس از قبولی در مقطع دکتری)؟
طبیعی است تنها قبولی در آزمون کتبی نمی تواند ملاک معتبری برای گزینش افراد در مقطع دکتری باشد. این مقطع به دلیل رسالتی که در تربیت افراد دارد باید پذیرای افرادی باشد که از توان باالقوه و بالفعل پژوهشی و آموزشی برخوردار باشند. تاکید بر پژوهش در این مقطع بسیار است و از این رو افرادی موفق خواهند بود که دارای توان، دانش وپیشینه مطلوب در حوزه پژوهش های تخصصی برخوردار باشند. به دلایل پیشگفته داشتن رزومه قوی پژوهشی و آموزشی چه در قبولی نهایی و چه در موفقیت تحصیلی حائز اهمیت فراوان است. بنده در چندین سالی که از دانش آموختگی ام می گذرد در این راستا تلاش کرده ام و تاکید داشته ام که در حوزه پژوهش و آموزش مهارت های لازم را کسب کنم.
برای دانشجویان فارغ التحصیل و علاقمند به ادامه تحصیل در مقطع دکترا چه پیشنهاداتی دارید؟
داشتن انگیزه قوی، ناامید نشدن از مشکلات، تلاش فراوان، ترسیم دورنمایی روشن از آینده حرفه ای از مهم ترین مواردی است که می توانم به خود و دیگران پیشنهاد کنم. تنها به خاطر داشتن مدرک درس نخوانند با هدف تعالی رشته، تاثیرگذاری در جامعه و بهبود زندگی خود و دیگران مطالعه کنند. نکته ای که ذکر آن نیز همینجاست افزودن بر مهارت های روانی و از آن جمله تمرکز ذهنی است. تلاش شود روحیه تلاش حفظ شود، رزومه بزرگان مطالعه شود، علاقمندی های پژوهشی مشخص شده و از دوباره کاری و پراکنده کاری پرهیز شود.
چه برنامه خاصی پس از قبولی در مقطع دکتری دارید؟
در صورتی که در این مقطع قبول شوم تلاش خواهم کرد که مطالعات حرفه ای، میان رشته ای و متمرکزی داشته باشم و از این فرصت کمال استفاده را بکنم. موضوع پایان نامه نیز در راستای موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد اما با رویکرد و روش شناسی جدید خواهد بود. اگر زندگی افراد موفق را در رشته خودمان مطالعه کنیم خواهیم دید ایشان در این مقطع تلاش فراوانی کرده اند و در طول این دوره مطالعه مستمر و مفید را سرلوحه کار خود قرار داده اند. دو نمونه از این افراد دکتر عباس حری و دکتر رحمت الله فتاحی هستند که در این دوره به مطالعه مستمر و دقیق پرداخته و خوشبختانه بسیار اثرگذار واقع شده اند.
