يك پايان نامه به ترتيب شامل بخشهاي زير مي باشد :
بسم ا…
شناسنامه پايان نامه (طبق فرم پيوست)
تائيديه اعضاي هيئت داوران حاضر در جلسه دفاع (طبق نمونه فرم پيوست )
تقديم (در يك صفحه )
تشكر وقدرداني (در يك صفحه )
چكيده ( حداكثر ۳۰۰ كلمه شامل كلمات كليدي ، ترجيحا” در يك صفحه )
فهرست مطالب
فهرست علائم و نشانه ها (در صورت نياز )
فهرست جدول (در صورت نياز )
در صورت نياز فهرست نمودارها ،عكسها و نقشه ها
كه شامل قسمتهاي زير مي باشد : (گروه هاي تخصصي با توجه به نياز خود مي توانند در بند ۳ جزئيات بيشتري را اعمال كنند)
۱. مقدمه
۲. مروري بر مطالعات انجام شده
۳. فصلهاي مربوط به كار اصلي تحقيق( در صورت نياز)
۴. نتايج
۵.ضمائم(در صورت نياز)
۶. فهرست منابع و ماخذ
۷. چكيده به انگليسي ( الزامي است) : چكيده انگليسي بايد تا حد امكان ترجمه چكيده فارسي و شامل كلمات كليدي باشد.
۸.شناسنامه پايان نامه به انگليسي ( الزامي است – طبق فرم پيوست )
ضمنا” جلد پايان نامه مي بايست مطابق با شناسنامه فارسي و انگليسي باشد.
اطلاعات كلي :
۱.صفحه بسم ا…
بشكل ساده و مشخصي صفحه آرائي گردد و از بكاربردن كادر و تزئينات مختلف خودداري شود.
۲. تقديم و همچنين تشكر و قدر داني :
هركدام بترتيب فقط در يك صفحه خلاصه شود.
۳. عنوان:
چون عناوين پايان نامه ها در بانكهاي اطلاعاتي ماشيني و دستي حفظ مي شود لازم است ضمن رسا بودن، مختصر باشد. يك پايان نامه بيش از يك عنوان نمي تواند داشته باشد و عنوان تصويب شده با عنوان درج شده در پايان نامه بايد عينا” يكي باشد. يك عنوان خوب، مختصر، مفيد و جامع است و با كمترين تعداد كلمات، محتواي پايان نامه را معرفي مي نمايد. عنوان خوب نامفهوم و گنگ نيست، غلطهاي املايي و دستوري ندارد و از استفاده نابجاي كلمات و يا عبارات گيج كننده پيراسته است.
۴. چكيده :
چكيده بخشي از پايان نامه است كه خواننده را به مطالعه آن علاقمند مي كند و يا از آن مي گريزاند، چكيده مقاله بايد در عين كوتاه بودن پاسخگوي دو پرسش باشد:
1-مشكل چيست ؟
2-راه حل كدام است ؟
چكيده بايد ترجيحا” در يك صفحه باشد. (تقريبا” تمامي چكيده پايان نامه ها در يك صفحه قابل نگارش است ). در نگارش چكيده
بايد نكات زير رعايت شود:
-در نوشتن چكيده بايد سعي شود متن مزين به كلمه ها و عبارات سليس، آشنا، با معني و روشن باشد.
– چكيده جدا از پايان نامه بايد به تنهايي مستقل و گويا باشد در چكيده از ذكر منابع / اشاره به جدول و نمودارها بايد اجتناب شود.
– تميز بودن مطلب، نداشتن غلطهاي املايي يا دستور زباني و رعايت دقت و تسلسل روند نگارش چكيده از نكات مهم ديگري است
كه بايد در نظر گرفته شود.
– در چكيده پايان نامه بايد از درج مشخصات مربوط به پايان نامه خودداري شود.
-كلمات كليدي در انتهاي چكيده آورده شود.
– محتواي چكيده ها براساس موضوع و گرايش تحقيق طبقه بندي مي شود و به همين جهت وجود كلمات شاخص و كليدي مراكز اطلاعاتي را در طبقه بندي دقيق و سريع اطلاعات ياري مي دهد .كلمات كليدي راهنماي نكات مهم موجود در پايان نامه / رساله هستند. بنابراين بايد در حد امكان كلمه ها و يا عباراتي انتخاب شود كه ماهيت ، محتوا و گرايش كار را به وضوح روشن نمايد .
– منعكس كننده اصل موضوع باشد.
– اهداف و موارد بررسي شده بايد مورد توجه قرار گيرد.
– تاكيد روي اطلاعات تازه (يافته ها ) و اصطلاحات جديد با نظريه ها ، فرضيه ها، نتايج و پيشنهادات متمركز شود.
– اگر در پايان نامه روش نويني براي اولين بار ارائه مي شود و تا به حال معمول نبوده است ، با جزئيات بيشتري ذكر شود. شايان ذكر است چكيده بايد حتما” به تاييد استاد راهنما رسيده باشد.
۵- فهرست ها:
بعد از چكيده پايان نامه بترتيب فهرست مطالب ، فهرست علائم و نشانه ها ، فهرست جداول ، فهرست اشكال و ساير فهرستها قرار مي گيرند. در فهرست مطالب صفحات اوليه پايان نامه ( تقدير، تقديم ، چكيده و …..) ذكر نمي شود. فهرست مطالب شامل فهرستهاي جداول ، اشكال ، علائم اختصاري ، عناوين فصول و بخش ها و زير بخش هاي هر فصل پايان نامه باذكر شروع شماره صفحه و عنوان مربوطه مي باشد. عناوين ذكر شده در فهرست مطالب بايد عينا” با عناوين خود متن مطابقت كند. (براي مثال شماره گذاري ، نقطه گذاري ، با حروف بزرگ نوشتن ) . بعبارت ديگر فهرست عناوين بايد كاملا” همانند عناوين در داخل متن اصلي باشد.
– در فهرست ها بين دو عنوان پشت سر هم بايد فاصله بيشتري باشد كه عنوان را از يكديگر متمايز كند ولي براي يك عنوان كه بيش از يك خط است بايد فاصله معمولي بكار برده شود و شماره صفحه در خط دوم ذكر شود.
– فهرست هاي مطالب ، علائم و نشانه ها ، جداول ، اشكال و ساير فهرستها با حروف ابجد شماره گذاري شود.
– بترتيب مراجع ، ضمائم ( در صورت نياز ) و چكيده انگليسي كه بدنبال متن اصلي پايان نامه قرار مي گيرند بصورت تيتري مجزا از فصول ديگر پايان نامه در فهرست مطالب تايپ مي شوند.
۶- مقدمه :
مقدمه اولين فصل از ساختار اصلي پايان نامه است .هدف از نوشتن مقدمه اين است كه زمينه اطلاعاتي لازم براي خواننده فراهم آيد.در طول مقدمه بايد سعي شود موضوع تحقيق با زباني روشن ، ساده و بطور عميق و جهت يافته به خواننده معرفي شود . مقدمه بايد خواننده را مجذوب و اهميت موضوع تحقيق را آشكار سازد. در مقدمه بايد با ارائه سوابق، شواهد تحقيقي و اطلاعات موجود ( با ذكر مرجع ) به روش منظم، منطقي و هدف دار خواننده را جهت داد و به سوي راه مورد نظر هدايت كرد. بالاخره شايد اشاره به نتايج كلي در مقدمه ها خالي از فايده نباشد. مقدمه مناسبترين جا براي ارائه اختصارات و بعضي توضيحات كلي است توضيحاتي كه شايد بتوان در مباحث ديگر در مورد آنها توضيح داد.
۷-مواد و روشها:
هدف از اين فصل، ارائه فرضيه ها، شيوه هاي تحقيق براي حل و يا مطالعه مسئله يا موضوع مي باشد.
۸- نتايج و تحليل
فصل سوم پايان نامه از دو بخش تشكيل مي شود كه قسمت اول آن اختصاص به ارائه نتايج محاسباتي و با آزمايشي كه صرفا” توسط خود دانشجو صورت پذيرفته دارد كه در اين قسمت كليه جدول، نمودارها و محاسبات مي بايست حاصل از كار دانشجو باشد. قسمت دوم اين فصل اختصاص به تحليل يافته ها و مقايسه نتايج با كارهاي ارائه شده توسط ديگر پژوهشگران دارد كه در اين قسمت حتما” مي بايست از جداول و منحني هاي مقايسه اي استفاده شود و تحليل علمي كاملي پيرامون علل نتايج بدست آمده ارائه گردد.
۹- نتيجه گيري:
هر كار پژوهشي از يك نتيجه رسا و روشن برخوردار است كه در قسمت نتيجه از تحليل نتايج خودداري مي گردد و صرفا” دستاوردهاي كار تحقيقاتي ارائه مي گردد پس لازمست در انتهاي فصول پايان نامه در يك صفحه نتايج حاصله ارائه گردد.
۱۰- فهرست مراجع:
كليه مراجعي كه در متن ذكر شده اند، بايد در فهرست مراجع با مشخصات كامل نوشته شوند و همچنين مراجعي كه فقط مطالعه شده ولي مورد استفاده مستقيم در متن قرار نگرفته اند در فهرست مراجع هم مي تواند ذكر گردند. مشخصات مراجعي كه در طول پايان نامه به آنها استناد شده است مي تواند به شرح زير باشد:
– آدرس مقاله از مجله علمي با يك نويسنده ويا بيش از يك نويسنده:
-اسم (اسامي) نويسندگان ( نام خانوادگي، نام يا، نام خانوادگي ) سال انتشار، موضوع، مشخصات مجله ( شامل خلاصه نام مجله (ايتاليك يا پررنگ تايپ گردد )، شماره، دوره، صفحه ) به ترتيب تايپ مي گردد.در مورد خلاصه نام مجله به نوشتارهاي مجله مربوطه مراجعه شود. البته در نگارش مشخصات مراجع، روشهاي متفاوتي وجود دارد. ممكن است ابتدا نام خانوادگي نويسنده و سپس حرف اول نام وي قيد نمود و يا بالعكس. همچنين ممكن است شماره صفحات ابتدا و انتهاي مقاله مورد نظر در مجلات و كتابها ذكر شود ويا صرفا” فقط شماره صفحه ابتدايي كتاب يا مقاله را درج مي نمايد. سال انتشار مقاله يا كتاب آخرين قسمت مشخصات منبع در تعدادي از فهرست مراجع است، ولي در بسياري از فهرست مراجع سال انتشار بلافاصله پس از نام نويسنده يا نويسندگان قرار مي گيرد. جهت فهرست منابع به زبان انگليسي كه پس از فهرست فارسي مي آيد به شيوه زير عمل مي گردد.
در پايان نامه لازمست در فهرست مراجع عنوان مقاله ها نيز جزء مشخصات منبع ذكر گردد.رابطه بين فهرست منابع و متن مربوطه
به سه روش زير رايج است :
الف – برحسب شماره مسلسل در متن و در فهرست منابع
ب – برحسب نام نويسنده و سال در متن، در اين حالت بايد برحسب حروف الفبا نويسنده در فهرست منابع قيد شوند.
ج – الفبايي و شماره مسلسل در فهرست منابع و شماره نامسلسل در متن هرگاه قسمتي از مطالب يك منبع مورد استفاده در بخشي از پايان نامه نقل شود بايد آن منبع ذكر گردد. شروع مطالب نقل شده و اتمام آن با علامت ( “) مشخص مي گردد و بعد از اتمام مطلب به دو مورد نظر منبع مورد استفاده در
داخل كروشه [ ] به دو صورت مشخص مي شود:
الف- شماره منبع
ب – نويسنده و سال
-در فهرست منابع، نخست منابع فارسي و متعاقبا” منابع انگليسي مي گيرند.
۱۱- نحوه تايپ :
تايپ پايان نامه بايد در يك روي كاغذ و توسط چاپگري با نوار تازه و تميز صورت گيرد. صفحات پايان نامه بايد از يك جنس و ترجيحا” كاغذ تحرير هفتاد گرمي باشد . از بكاربردن كادر و تزئينات به دور متن تايپ شده خودداري شود.
تذكر: محدوده خطوط تمام صفحات بايد يكسان رعايت شود. فاصله شروع خطوط تا لبه بالايي و پاييني ۳ سانتي متر است ، و فاصله ۱۶ است. تا علاوه بر مناسب بودن ×۲۳/ تا سمت چپ كاغذ ۲ سانتي متر و تا سمت راست ۳ سانتي متر مي باشد كه محيط تايپ ۷ براي چهارچوب ميكروفيش، براي برش صحافي نيز كافي باشد.اين محدوديتها در مورد دياگرامها، جداول، نقشه ها، عكسها، فهرستها، اشكال و غيره نيز بايد رعايت شود. از فونت با سايزهاي زير جهت تايپ استفاده مي شود.
عنوان فصل ها ۱۴ بلد
عنوان بخش ها ۱۳ بلد
عنوان زير بخش ها ۱۲ بلد
متن اصلي ۱۲
زير شكل و جداول ۱۱
مراجع ۱۱
شايان ذكر است توضيح جداول دربالا و توضيح اشكال و عكسها در زير آنها قرار مي گيرد.
صفحات بزرگ :حتي المقدور بايد از استفاده از صفحات بزرگ در پايان نامه خودداري كرد. و آنها را از طريق فتوكپي هاي مخصوص كوچك و استاندارد نمود. ولي در صورت اجتناب ناپذيربودن، بايد با دقت آن صفحه را به داخل پايان نامه به گونه اي تا نمود كه لبه آن از ديگر صفحات بيرون نزند.
۱۲- تهيه جداول، نمودارها و تصاوير :
جداول، نمودارها و تصاوير بايد خوانا، دقيق، مرتب و مستقل باشند. هر جدول / نمودار / تصوير بايد بدون نياز به مراجعه به متن بتواند اطلاعات مورد نظر را ارائه دهد و يافته هاي موجود در آن قابل تجزيه، تحليل و ارزيابي باشد. در بسياري از مواقع، محتواي جدولهاي كوچك را مي توان در متن گنجاند. اگر مطالب تكراري در جدول وجود دارد مي توان آنها را نيز بطور خلاصه در متن ذكر كرد. از آنجا كه نوشتن جدول وقت بيشتري مي گيرد، رعايت اقتصاد در اندازه، ترتيب و سازماندهي جدول بايد از نكات اصلي مورد نظر در طراحي نتايج باشد. هر جدول داراي شماره ي عنوان است. پاورقي و علايم اختصاري ممكن است در بعضي جدولها ضروري باشند. شماره جدول اصولا” بطور مسلسل در وسط يا گوشه راست بالاي جدول نوشته مي شود. عنوان جدول بايد مختصر، مفيد و كامل باشند. بسياري از مطالعات امروزي، بخصوص در مباحث زيست شناسي، نياز به ارائه تصاوير دارند. استفاده از عكس زماني موثر است كه به خوبي مطلب مورد نظر را در معرض ديد خواننده قرار دهد. اگر مطلب مورد نظر را مي توان از طريق جدول يا نمودار ارائه داد ، شايد نياز به ارائه تصوير نباشد.
۱۳- شماره گذاري :
شماره گذاري صفحات:
هيچكدام از صفحات قبل از فهرستها شماره گذاري نمي شوند. صفحات (فهرستها ) با حروف ابجد ( الف، ب، و ….) شماره گذاري مي شوند. در متن انگليسي اين صفحات (با حروف رومن )، شماره گذاري مي شوند. شماره گذاري با اعداد از اولين صفحه (مدخل) (مقدمه) آغاز مي شود و تا آخرين صفحه ادامه مي يابد، شماره صفحات بايد در وسط و چسبيده به قسمت فوقاني حاشيه پايين صفحه درج شود.كليه صفحات متن اصلي پايان نامه بايد شماره گذاري شوند.
شماره گذاري موضوعات:
موضوعات اصلي پايان نامه به چند فصل و هر فصل به چند ( بخش ) تقسيم مي شود.صفحه اول هر فصل بايد از خط پنجم شروع شود. هر يك از بخشهاي هر فصل با دو شماره كه با خط فاصل از يكديگر جدا شده اند، مشخص مي شود. عدد سمت راست بيانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره ترتيب بخش مورد نظر است. در صورتي كه هر بخش داراي زير بخش باشد، شماره هر زير بخش در سمت چپ عدد فوق قرار مي گيرد. به عنوان مثال اگر ” برنامه ريزي پويا ” دومين زير بخش از بخش چهارم فصل سوم ۲ برنامه ريزي پويا ” نوشته خواهد شد. -۴- باشد، بصورت :” ۳ شماره گذاري اشكال و جداول : شماره گذاري اشكال و جداول نيز از همان قانون بالا تبعيت مي كند. بعنوان مثال هفتمين شكل در فصل دوم به صورت ( شكل ۷ نمودار تغييرات …. ) نوشته مي شود. دقت شود شماره گذاري جداول و اشكال مستقل از يكديگر است.
شماره گذاري ضمائم :
ضمائم پايان نامه با حروف ابجد نامگذاري مي شوند. ( ضميمه الف يا ضميمه ب ) و شماره گذاري ضمائم به همان ترتيب متن اصلي پايان نامه مي باشد. اشكال و جداول موجود در هر ضميمه نيز با توجه به ضميمه مربوطه شماره گذاري خواهد شد. به عنوان مثال ( دومين جدول در ضميمه الف بصورت زير نوشته مي شود : جدول الف – ۲
شماره گذاري روابط و فرمولها :
هر رابطه كه در متن باشد با دو شماره كه با خط فاصله از يكديگر جدا مي شوند مشخص مي شود. عدد سمت راست بيانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره رابطه مورد نظر است. مثلا” دهمين رابطه در فصل هفتم به صورت (۷-۱۰) نوشته مي شود. روابطي كه در ضمايم آمده است با توجه به حروف ابجد آن ضميمه،شماره گذاري مي شود. مانند رابطه (الف-۲).
ضمنا” در آيين نگارش مي توانيد از منابع زير استفاده نمائيد.
۱)سميعي ، احمد ، آيين نگارش . چاپ هشتم . ( تهران ، نشر دانشگاهي )
۲) موسسه انتشارات امير كبير ، شيوه نامه نگارش . نقطه گذاري ، پانوشت ، كتابشناسي . چاپ دوم ( تهران ، ۱۳۷۳)
فرمت تحويل لوح فشرده به كتابخانه مركزي و مركز اسناد
کل متن پایان نامه به صورت فایل های پی دی اف و وورد در دو فولدر جداگانه تهیه شود.
۱-صفحه عنوان
۲-فهرست مطالب + فهرست جداول و فهرست نموداها
۳-چكيده فاري و چكيده لاتين
۴-فهرست منابع
برای آموزش بیشتر در مورد روش نگارش یک پایان‌نامه می‌توانید از طریق لینک زیر فیلم استاد عبدالله‌زاده که در آن تمام شیوه های نگارش پایان‌نامه را به صورت صفر تا صد آموزش داده‌اند را تماشا کنید.
