قسمت اول آموزش مقاله نویسی – پایان نامه نویسی

هنگام انتقال از فایل ورد به اینجا بعضی کلمه ها

نظیر مقاله ها به صورت سر هم یعنی اینطوری : مقاله­ها

درج شده از این بابت و بعضی به هم خوردگی های احتمالی  عذر خواهی می کنم

آموزش نگارش مقالات علمی پژوهشی و ISI

انواع مقالات علمی

انواع مقالات علمی را می­توان از چندین دیدگاه مختلف ارزیابی و تقسیم­بندی کرد که معرفی همه آنها خسته کننده و خارج از حوصله می­باشد. معروف­ترین تقسیم­بندی انواع مقالات، طبقه­بندی آنها بر مبنای رتبه علمی مجله­ای که مقاله در آن منتشر شده است، می­باشد. به طورکلی مجلات دارای رتبه­های علمی مختلفی از جمله علمی- پژوهشی، علمی- ترویجی، علمی- آموزشی و …. می­باشد که در مجامع علمی مقالات معتبر غالبا علمی پژوهشی و علمی ترویجی می­باشند.

باید دقت داشت که مراکز مختلفی نسبت به اعطای رتبه علمی به مجلات مختلف اقدام می­کنند که در این میان مهمترین مرکز دارای صلاحیت برای اعطای رتبه علمی به انواع مجلات، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری است که با اعطای رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی به مجلات مورد تایید، سطح کیفی مجله را تعیین می­نماید. وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین دانشگاه پیام­نور نیز از دیگر مراکزی هستند که با دادن رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی، به بسیاری از مجلات اعتبار علمی می­بخشند. به منظور دریافت لیست مقالات مورد تایید هر یک از مراکز فوق می­توان به وب­سایت آنها مراجعه کرده و فایل حاوی نام مجلات مورد تایید را دانلود نمود.

مقاله چاپ شده در مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیام­نور الزاما مورد تایید تمامی مراکز و دانشگاه­های دولتی نمی­باشد و ممکن است مقاله­ای که در یک مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیام­نور چاپ شده است، در بسیاری از مراکز به عنوان مقاله­ای معتبر پذیرفته نگردد. به همین دلیل لازم است تا نویسندگان گرامی قبل از ارائه مقاله خود به مجله­ای خاص نسبت به تحقیق در مورد اعتبار علمی مجله اقدام نمایند.

در مورد مقالات ISI نیز لازم به اشاره است که این مقالات نیز در زمره مقالات علمی پژوهشی قرار می­گیرند و ساختار مقاله و نوع بیان مطالب در آنها دقیقا مانند مقالات علمی پژوهشی داخلی است. تنها وجه تمایز نگارش مقالات ISI و علمی پژوهشی داخلی، لزوم نوشتن مقاله ISI به زبان انگلیسی است.

در یک تقسیم­بندی دیگر مقالات بر اساس نوع مطالب ارائه شده در مقاله و همچنین روش تهیه آنها دسته­بندی می­گردند. در این نوع طبقه­بندی، مقالات به انواع متعددی از جمله مقالات تجربی، مقالات تحلیلی، مقالات مروری، مقالات گردآوری و ….. تقسیم می­شوند، که در ادامه به معرفی و تشریح هریک از این انواع پرداخته شده است.

• مقالات تجربی (پژوهشی):

مقالات تجربی، غالبا برگرفته از تحقیقاتی که متكی بر انجام آزمایش و پژوهش­های عملی و تجربی هستند، می­باشند. در این مقالات معمولا به ارائه و تفسیر نتایج بدست آمده از آزمون­های آزمایشگاهی پرداخته می­شود. به زبان ساده­تر مقالات تجربی حاصل پژوهش، تحقیق و آزمایش در حوزه­ای خاص می­باشند. پایه اصلی این گونه مقالات بر مبنای نمونه برداری است. نمونه­ها در رشته­های مهندسی غالبا نمونه­های فیریکی و یا شیمیایی، در رشته­های انسانی غالبا تعدادی از افراد جامعه به منظور ارائه پرسشنامه به آنها و در رشته­های پزشکی و دامپزشکی تعدادی نمونه انسانی و یا حیوانی می­باشند. از آنجا که در ایران اکثر مقالات علمی پژوهشی منتشر شده مقالات تجربی می­باشند به همین دلیل به این گونه از مقالات به اشتباه مقالات پژوهشی نیز گفته می­شود. البته بایستی دقت داشته باشید که مقالات پژوهشی بسیار وسیع­تر از مقالات تجربی بوده و چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد طیف بسیار بیشتری از مقالات را در بر می­گیرند.

• مقالات تحلیلی:

چنانچه از نام مقاله تحلیلی برمی­آید، این نوع مقالات از تحلیل و موشکافی موضوعات در جهت بسط دادن موضوع و یا بیان نقاط قوت و ضعف آنها حاصل می­شوند. در مقالات تحلیلی مؤلف با استفاده از منابع پژوهشی پیشین (البته ممکن است داده­هایی که تحلیل می­گردند از آزمایشات و تجربه­های خود نویسندگان حاصل شده باشند)، انواع نرم­فزارهای کامپیوتری و …. سعی در مطرح نمودن نظریه و یا مدلی خاص در حوزه كار خود می­نماید. در این نوع از مقالات، غالبا بسیاری از دانسته­ها در زمینه­هایی خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نظریه­، مدل و یا فرمولی کلی از آنها استخراج می­گردد. به عبارت دیگر در مقالات تحلیلی هدف نویسنده ایجاد نمودن قانونی ثابت بوده که سایر پژوهشگران را از انجام آزمایشات مشابه بی­نیاز می­نماید. بایستی دقت داشته باشید که منظور از تحلیل صرفا بیان تقطه نظرات شخصی نمی­باشد بلکه بایستی تحلیل بر پایه اصول ریاضیاتی، آماری و سایر مواردی که در صحت آنها شکی وجود ندارد، انجام گیرد. به بیان ساده­تر می­توان اینگونه بیان نمود که فرمول­ها، روایط ریاضی و مدل­ها، خروجی­های مقالات تحلیلی می­باشند و چون تحلیل و استخراج آنها بر مبنای ریاضیات و آمار (و نه نقطه نظرات شخصی) می­باشد، در صحت آنها نمی­توان شکی کرد.

• مقالات مروری:

در مقالات مروری به جمع آوری نوشته­هایی كه قبلاً منتشر شده­اند، پرداخته می­شود. به زبانی ساده­تر، نویسنده در مقالات مروری نقطه نظرهای افراد مختلف را بدون هیچگونه دخل و تصرفی در کنار هم قرار داده و نسبت به نوشتن مقاله اقدام می­نماید. مقالات مروری غالبا در حیطه­هایی کاربرد دارند که در آنها نوشته­ها و تحقیق­های بسیاری انجام شده ولی مقاله­ای جامع که به نحوی در برگیرنده نتایج تمامی این تحقیقات بوده و بتواند به صورتی یکپارچه کل موضوع را تحت پوشش قرار دهد، وجود ندارد.

نویسنده مقالات مروری باید نسبت به تمامی زوایای موضوع، دارای اطلاعات و دانش کافی باشد، بطوریکه بتواند تمامی ابعاد موضوع را در مقاله خود بیان نموده و همچنین در مواقع لازم تحلیل­ها و ارزیابی­هایی را نیز به آنها اضافه کرده و حتی در صورت وجود تناقضاتی در بین منابع مختلف بتواند توجیهات مناسبی را ارائه نماید. همچنین در بسیاری از موارد به منظور نگارش مقاله­ای جامع لازم است که خود نویسنده با وارد کردن نقطه نظرهای شخصی نسبت به نگارش مقاله­ای که در آن همه ابعاد موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است، اقدام کند. در این میان با توجه به لزوم احاطه نویسندگان مقالات مروری به کل ابعاد زمینه مورد بررسی، غالبا توصیه می­شود که افرادی نسبت به نوشتن مقالات مروری اقدام کنند که خود در آن زمینه صاحب نظر بوده و حتی چندین مقاله در موضوعاتی مشابه به چاپ رسانیده باشند.

از آنجا که در مقالات مروری به بررسی و جمع­بندی پژوهش­های مختلفی که در یک زمینه به انجام رسیده­اند، پرداخته می­شود در این مقالات بر خلاف مقالات تجربی و تحلیلی، چندان وارد جزئیات مسئله نشده و تنها به ارزیابی کلیات و مطالب اساسی مرتبط با موضوع پرداخته می­شود. با توجه به نوع نگرش جامع در مقالات مروری، تعداد خوانندگان این مقالات نسبت به مقالات تجربی و یا تحلیلی که فقط در زمینه­ای خاص مقاله منتشر می­کنند، بسیار بیشتر بوده و به همین دلیل توجه مجلات به رعایت معیارهای کیفی در نگارش مقالات مروری بسیار بالا می­باشد.

شاید در نگاه اول ارزش مقالات مروری با توجه به اینکه نویسنده کار جدیدی را ارائه نمی­کند، نسبت به سایر مقالات پژوهشی کمتر به نظر بیاید، اما در واقع با توجه به اینکه برای نگارش مقالات مروری نویسنده باید نگرشی ژرف بر تمامی ابعاد موضوع داشته و بعلاوه بر پیشینه پژوهشی و تحقیقات جدید انجام شده پیرامون موضوع مورد نظر نیز مسلط باشد، به همین دلیل نگارش مقالات مروری توسط هر کسی نمی­تواند، انجام گیرد. همچنین با توجه به اینکه مقالات مروری شناختی جامع از موضوع در اختیار خوانندگان قرار می­دهند، بنابراین در مجامع علمی دارای ارزش و اعتبار بسیار بالایی می­باشند.

با مطالعه اهداف و زمینه­های فعالیت مجلات علمی پژوهشی می­توان دید که بسیاری از مجلات، مقالات مروری نگارش یافته را تنها در صورتی که حداقل تعداد ۳ منبع اصلی ارائه شده در مقاله از نوشته­های پیشین خود نویسندگان در زمینه­های مشابه باشند، قابل پذیرش دانسته و نسبت به منتشر کردن آن اقدام می­کنند که با توجه به توضیحات ارائه شده در فوق دلیل این امر کاملا واضح است. امر فوق ممکن است در بسیاری از دانشجویان که قصد چاپ مقالات مروری که به هر حال نیاز به انجام تحقیقات میدانی و آزمایشگاهی ندارند، یأس ایجاد نموده و آنها از ادامه راه منصرف نماید، ولی به هر حال باید توجه داشت که انتخاب اساتید راهنما و مشاوری که در زمینه­های مورد نظر پیشتر مقالاتی منتشر کرده باشند، می­تواند این مشکل راه حل نماید. همچنین چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد به نویسنگان تازه کار پیشنهاد می­گردد که نسخه اولیه مقاله خود برای شرکت در همایش­ها، سمینارها، کنفرانس­ها و …. ارسال نموده و ضمن تکمیل نمودن مقاله، با درج یک ارجاع به خود (که همان مقاله ارائه شده در همایش می­باشد) نسخه نهایی مقاله را برای یک مجله ارسال کنند.

• مقالات گردآوری:

در مقالات گردآوری چنانچه از نام آنها برمی­آید، صرفاً به گردآوری و انعكاس نقطه نظرهای مختلف درج شده در منابع پرداخته می­شود. با چاپ مقالات گردآوری در واقع هیچ نتیجه و فعالیت پژوهشی تازه­ای عرضه نمی­گردد و تنها یافته­های موجود با نظم و انسجامی بالاتر در کنار هم قرار می­گیرند. باید دقت داشت که اگرچه در بین مقالات جمع­آوری و مروری شباهت­های بسیار زیادی وجود دارد ولی به هر حال اعتبار مقالات مروری بسیار بالا و غیر قابل مقایسه با مقالات گردآوری است.

از آنجا که هر فردی می­تواند نسبت به نوشتن مقالات گردآوری اقدام نماید به همین دلیل قطعیتی در مورد جامع و کامل بودن این مقالات وجود ندارد، زیرا ممکن است که نویسنده فاقد شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد زمینه مورد بررسی بوده و یا دسترسی مناسب به انواع منابع مورد نیاز برای جمع­آوری اطلاعات نداشته باشد. همچنین بر خلاف مقالات مروری، مقالات گردآوری غالبا فاقد تجزیه و تحلیل­های مناسب و همچنین نقطه نظرهای نویسنده بوده در صورت وجود داشتن کاستی­ها و تناقضاتی در منابع مورد استفاده نوسنده مقاله الزاما نمی­تواند، یک جمع­بندی صحیح و منطقی را از میان تناقضات موجود استخراج نماید. البته با توجه به شباهت­های زیاد مقالات مروری و گردآوری، مقالات گردآوری را می­توان نسخه کوچک­تر و ناقص­تر از مقالات مروری به حساب آورد.

مقالات گردآوری مانند تحقیقات انجام شده در طی دوران تحصیل که در آنها به استخراج متنی از بین تعدادی از منابع مورد استفاده پرداخته می­شد، بوده و الزاما مقالاتی جامع که در برگیرنده تمامی ابعاد موضوع باشند، نیستند و خواننده با مطالعه مقالات گردآوری نمی­تواند از شناخت جامع نسبت به تمامی ابعاد موضوع اطمینان حاصل نماید.

حتی با وجود بیان تمامی تفاوت­های موجود در بین این دو نوع مقاله، غالبا مشاهده می­شود که دانشجویان تنها با خواندن تعداد محدودی منبع و نوشتن مقاله­ای از مطالب آنها، مقاله خود را مروری فرض کرده و از آنجائیکه مقالات مروری از انواع مقالات علمی پژوهشی می­باشند، اقدام به ارسال مقاله خود برای مجلات دارای رتبه علمی پژوهشی می­نمایند. از آنجایی که مجلات علمی پژوهشی پس از انجام دادن داوری­هایی بسیار سختگیرانه، تنها مقالات مروری را پذیرفته و چاپ می­کنند، متاسفانه در اکثر مواقع مقالات این دانشجویان غیر قابل چاپ اعلام می­شوند. بطورکلی ارزش علمی مقالات گردآوری شده نسبت به سه نوع مقاله اول (تجربی، تحلیلی و مروری) به نسبت پایین­تر است و نشریات دارای رتبه علمی پژوهشی و ISI، غالبا از پذیرش و چاپ مقالات گردآوری شده خودداری می­نمایند.

البته باید دقت داشت که مرزبندی مشخصی برای تشخیص مقالات گردآوری و مروری وجود ندارد و پذیرش و یا رد شدن مقاله ارائه شده به یک نشریه علمی پژوهشی تنها وابسته به نظر داوران بررسی کننده مقاله می­باشد، بطوریکه ممکن که یک نشریه مقاله­ای را از نوع گردآوری و فاقد ارزش لازم برای چاپ شدن در مجله بدانند ولی مجله­ای دیگری همان مقاله را به عنوان یک مقاله مروری پذیرش و چاپ نماید.

• مقالات یاداشت فنّی (توصیفی)

مقالات یادداشت فنی (توصیفی) گونه­ای دیگر از مقالات علمی بوده که در بسیاری از مجلات منتشر می­گردند. این مقالات در رشته­های مهندسی غالبا بعنوان مقالات یادداشت فنی و در سایر رشته­ها بعنوان مقالات توصیفی شناخته می­شوند. در این مقالات نویسنده به ارائه مطالبی بسیار کاربردی که غالبا برگرفته از تجربه­های صنعتی و شخصی وی بوده، البته با نگاهی علمی به آنها می­پردازد. به عبارت دیگر این مقالات بسیار کاربردی بوده و صرفا به مسائل علمی محض نمی­پردازند. مطالب بیان شده در این مقالات اگرچه ممکن است از نظر علمی کاملا نوآور نباشند ولی به هر حال بسیار کاربردی و مفید هستند. اینجانب طی دوران کارآموزی مقطع کارشناسی در یک شرکت کشتی­سازی مشغول به فعالیت بودم که در نهایت مطالب بسیار کاربردی که در آن دوران فرا گرفته بودم را در قالب یک مقاله یادداشت فنی در مجله علمی پژوهشی انجمن مهندسی دریا منتشر نمودم. بایستی دقت داشته باشید که مطالب آن مقاله از نظر علمی چندان نوآور نبود ولی به هر حال مواردی بسیار کاربردی که شاید در جای دیگری نتوان مشابه آنها را پیدا کرد در آن بیان شده بود.

تعداد صفحات مقالات یادداشت فنی (توصیفی) غالبا کمتر از سایر انواع مقالات بوده و معمولا در حدود ۵ صفحه می­باشند. مقالات یادداشت فنی اگرچه ممکن است در مجلات علمی پژوهشی نیز چاپ شوند ولی به هر حال ارزش علمی آنها نسبت به مقالات تجربی، تحلیلی و مروری پایین­تر است.

باید دقت داشت که مرز بندی دقیق و مشخصی در بین انواع مقالات وجود ندارد و بسیاری از مقالات می­توانند ترکیبی از گونه­های معرفی شده باشند، به عبارت دیگر در صورتی که فردی در مقاله خود علاوه بر انجام دادن آزمایشات تجربی به تحلیل ریاضیاتی و مدل­سازی نتایج بدست آمده نیز بپردازند، در این صورت مقاله وی تحلیلی تجربی است. که در این میان با در نظر گرفتن مقالات ترکیبی می­توان تعداد بسیار زیادی از انواع مقالات را نیز به طبقه­بندی گونه­های مختلف مقالات اضافه نمود.

سایر انواع مقالات

علاوه بر ۵ نوع مقاله تشریح شده، گونه­های دیگری از مقالات نیز وجود دارند كه اعتبار علمی آنها نسبت به موارد بیان گردیده پایین­تر می­باشد بطوریکه هیچ یک از آنها در زمره مقالات علمی پژوهشی به حساب نمی­آیند. به منظور آشنایی خوانندگان تنها به ذکر عنوان این نوع مقالات بسنده شده و از بیان توضیحات بیشتر خودداری می­گردد.

• مقالات نقد و بررسی
• مقالات انتقادی
• مقالات توصیفی
• مقالات گزارشی
• مقالات تدوین و ترجمه­ای
• مقالات ترجمه­ای
• نامه بر سردبیر

و…

به طورکلی تنها مقالات تجربی، تحلیلی و مروری در زمره مقالات علمی پژوهشی بوده و بقیه انواع مقالات سطح کیفی آنها نسبت به سه گونه فوق پایین­تر می­باشند. به طورکلی مقالات علمی پژوهشی معتبر فقط تمایل به چاپ مقالات تجربی، تحلیلی و مروری داشته و غالبا از پذیرش سایر مقالات خودداری می­کنند. ولی به هر حال در بسیاری از مواقع ممکن است که در مجلات علمی پژوهشی نیز مقالاتی به غیر از سه گونه فوق مشاهده گردد که در این میان اگرچه امر فوق رایج بوده ولی به هر حال همیشگی نمی­باشد.

سمینارها و همایش­های علمی

سمینارها، همایش­ها، کنفرانس­ها، گردهمایی­ها، سمپوزیم­ها و … از دیگر مواردی می­باشند که مقاله نگارش یافته را می­توان برای آنها ارسال نمود. روند برگزاری همایش بدین صورت می­باشد که ابتدا برگزار کننده همایش با انتشار برگه درخواست مقاله[۱] از تمامی پژوهشگران، دانشگاهیان و … دعوت به عمل می­آورد تا در محورهای همایش که به صورت جرئی مشخص شده­اند، نتایج پژوهش­های خود را ارائه نمایند. در برگه درخواست مقاله علاوه بر درج محورهای همایش، آخرین زمان مقرر برای ارسال مقالات نیز درج می­گردد. باید دقت داشت که دبیرخانه همایش پیش از این موعد مقرر صرفا مقالات را جمع آوری کرده و پس آن مقاله دیگری را دریافت نمی­کند.

پس از گذشت موعد مقرر تعیین گردیده برای ارسال مقالات و جمع­آوری تمامی مقالات دریافتی، داوری آنها شروع می­گردد. بطورکلی داوری همایش­ها غالبا بسیار ابتدایی بوده و مقالات مرتبط با محورهای همایش که به خوبی نگارش یافته باشند معمولا می­توانند به آسانی سیر داوری را طی کرده و مورد پذیرش واقع شوند. با در نظر گرفتن این موضوع که برگزار کننده­های همایش­­ها قصد جذب افراد و پژوهشگران به منظور شلوغ شدن فضای همایش را داشته و همچنین از تمامی شرکت کنندگان هزینه­ شرکت در همایش را دریافت می­نماید، به همین دلیل سیاست آنها در قبال داوری مقالات بیشتر جذبی بوده و غالبا تنها مقالاتی که با محورهای همایش بی­ارتباط می­باشند را مردود اعلام می­دارند.

به طور کلی مقالات به دو گونه ارائه شفاهی و ارائه پوستری در همایش­ها پذیرفته می­شوند. در ارائه شفاهی به نویسنده زمانی در حدود ۱۰ الی ۴۰ دقیقه (بسته به نوع سیاست­های برگزارکننده همایش) اختصاص داده می­شود و در این زمان وی بایستی فایل پاورپوینت مقاله خود برای افراد علاقه­مند به صورت شفاهی ارائه نماید. ارائه شفاهی چیزی شبیه به کلاس درس بوده با این تفاوت که روند اجرای آن بسیار رسمی می­باشد و حتما بایستی فایل مقاله به صورت پاورپوینت آماده و ارائه گردد. همچنین پس از اتمام ارائه در زمان اختصاص داده شده، شرکت کنندگان می­توانند تمامی سوال­های خود را از نویسنده پرسیده و وی به آنها پاسخ دهد.

نوع دیگر ارائه مقالات در همایش­ها که جدیدا بسیار مرسوم شده است ارائه پوستری می­باشد. در این شیوه، نویسندگان بایستی مقاله خود را به صورت پوستر درآورده و این پوستر را در محل برنامه­ریزی شده بچسبانند. تهیه پوستر امری مشابه با تهیه روزنامه دیواری است که در دوران مدرسه بسیار انجام می­گرفت. پس از چسباندن پوستر، نویسنده بایستی در طول برگزاری همایش در کنار پوستر خود ایستاده و به افراد علاقه­مند دستاوردهای پژوهشی خود را ارائه نماید. از آنجا که نویسندگان صرفا بایستی در محل برنامه­ریزی شده پوستر خود را بچسبانند به همین دلیل غالبا محدودیتی در تعداد مقالات پوستری پذیرفته شده وجود ندارد. تمامی موارد فوق در کنار سیاست­های جذبی برگزار کننده­های همایش­ها سبب می­گردد که مقالاتی که از نظر محتوایی چندان قوی نمی­باشند نیز معمولا به صورت پوستری پذیرفته گردند.

در طی برگزاری همایش غالبا یک سی­دی که در آن متن اصلی تمامی مقالات ارائه شده در همایش درج گردیده است به شرکت کنندگان اهداء می­شود. با مشاهده متن مقالات درج شده در سی­دی همایش می­توان مشاهده کرد که تمامی مقالات در سربرگ­های همایش و بدون درج نوع ارائه هر مقاله (پوستر و یا شفاهی) قرار داده شده­اند. به عبارت دیگر ارائه پوستری و یا شفاهی مقاله هر دو به عنوان ارائه مقاله در همایش شناخته می­شوند و به همین دلیل غالبا در لیست مقالات ارائه شده در سی­دی همایش نوع ارائه هر مقاله مشخص نمی­گردد. بنابراین عملا ارائه پوستری مقالات نیز ارزشمند بوده و می­تواند به عنوان یک گزینه مناسب در رزومه افراد و یا حتی در لیست منابع سایر مقالات قرار بگیرد.

به طور کلی بسیاری از شرکت کنندگان در همایش­ها به چیزی بیشتر از صرفا ارائه مقاله خود در سمینارها می­اندیشند و اهداف متفاتی از شرکت در همایش­ها دارند. در این میان تعدادی از مواردی که می­توان از آنها بعنوان فرصت­های جانبی شرکت در همایش­ها نام برد، در زیر بحث شده­اند:

• دریافت پذیرش و بورس تحصیلی از دانشگاه معتبر جهانی:

یکی از مزایای اصلی شرکت در همایش­های معتبر بین­المللی امکان آشنایی رو در رو با اساتید و پژوهشگران سایر کشور­ها می­باشد. به طور کلی افرادی که قصد ادامه دادن تحصیلات خود در دانشگاه های خارجی را دارند، بایستی بتوانند اعتماد تعدادی از اساتید آن دانشگاه­ها را جلب نمایند. یکی از روش­های بسیار مرسوم به منظور نیل به این هدف، ارسال ایمیل برای اساتید مورد نظر می­باشد که در بسیاری از موارد چندان موفقیت­آمیز نیست. شرکت در همایش­های معتبر بین­المللی این امکان را برای دانشجویان ایجاد می­نماید تا بتوانند با اساتید متخصص در زمینه­های مورد علاقه، به صورت مستقیم صحبت و با آنها در مورد همکاری­های آتی مذاکره نمایند. اینجانب شخصا موارد زیادی را مشاهده کرده­ام که افراد پس از شرکت در همایش­های بین­المللی همکاری خود را با اساتیدی که آنها نیز در همان همایش حضور داشتند ادامه و حتی توسط آنها جذب گردیده­اند.

• استخدام و انجام فعالیت­های بازرگانی:

در همایش­های معتبر اکثر سازمان­ها و نهادهای دولتی و خصوصی، صاحبان صنایع، فعالان و متخصصان در زمینه محورهای همایش نیز شرکت می­نمایند. شرکت این افراد و نهادها در همایش­ها امکان آشنایی مستقیم دانشجویان با آنها را بدون هرگونه دردسر اداری فراهم می­آورد. در موارد بسیاری مشاهده شده است که بسیاری از دانشجویان از این فرصت استفاده کرده و به نحوی توسط این افراد و نهادها جذب و حتی استخدام می­گردند و یا این آشنایی زمینه شروع فعالیت­های اقتصادی بعدی را فراهم می­آورد.

• آشنایی با افراد جدید و بسط فعالیت­های تحقیقاتی
• معرفی دستاوردهای پژوهشی و به تبع آن امکان جذب امکانات و درآمدهای بیشتر
• ……

به طور کلی همایش­ها را می­توان به دو نوع همایش­های ملی و بین­المللی تقسیم نمود. همایش­های ملی همایش­هایی می­باشند که در سطح کشور و به زبان فارسی برگزار می­گردند و اعتبار آنها نیز در سطح ملی می­باشد. البته باید دقت داشته باشید که در سطح کشور علاوه بر همایش­های ملی، همایش­های منطقه­ای که اعتبار آنها در سطح هر منطقه خاص می­باشند نیز وجود داشته که معمولا کمتر مورد توجه قرار می­گیرند.

همایش­های بین­المللی همایش­هایی در سطح جهانی بوده که معمولا به زبان انگلیسی برگزار می­گردند. به عبارت دیگر از آنجا که اعتبار این همایش­ها بین­المللی می­باشد، مطالب ارائه شده در آنها برای تمامی افراد دنیا ممکن است جذابیت داشته و به همین دلیل به منظور استفاده تمامی پژوهشگران دنیا، مقالات ارائه شده در این همایش­ها بایستی به زبان انگلیسی ارائه شوند. به عنوان مثال همایش بین­المللی ISPST چند سال پیش در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران برگزار گردید. اگرچه اکثر شرکت کنندگان در آن همایش ایرانی فارسی زبان بودند ولی به هر حال تمامی مقالات به زبان انگلیسی ارائه شد.

در بسیاری از موارد مشاهده می­شود که خیلی از همایش­ها تحت نام سمینار بین­المللی به زبان فارسی برگزار می­شوند. به عبارت دیگر در تبلیغات و پوسترها، این همایش­ها بین­المللی معرفی گردیده در حالی که مقالات دریافتی آنها به زبان فارسی می­باشند. باید دقت داشته باشید که اگرچه از این همایش­ها به عنوان همایش بین­المللی معرفی می­شوند ولی به هر حال اعتبار واقعی آنها تنها در سطح ملی است.

یکی از مواردی که همیشه برای دانشجویان سوال برانگیز می­باشد تشخیص میزان اعتبار انواع همایش­ها در مقایسه با یکدیگر می­باشد. به عبارت دیگر همیشه این سوال از اینجانب پرسیده می­شود که از بین دو همایش مشابه چگونه فهمید که کدام همایش دارای اعتبار بیشتری است. خوشبختانه در مورد مجلات معیارهای دقیقی از جمله ضریب تاثیرگذاری، شاخص فوریتی، شاخص نیمه عمر و … وجود داشته که مشخص کننده دقیق درجه اعتبار هر مجله­ای می­باشند. در این میان پژوهشگر با مشاهده این معیارها به آسانی می­تواند میزان اعتبار هر مجله­ای را تشخیص دهد. این در حالی است که در مورد همایش­ها چنین معیارهای مشخص و واضحی وجود ندارد و همین تشخیص میزان اعتبار آنها را تا حدودی مشکل کرده است. در زیر مواردی که می­توانند نشان دهنده میزان اعتبار تقریبی یک همایش باشند به طور خلاصه بیان گردیده­اند:

• درجه اعتبار برگزار کننده اصلی همایش:

هر کنفرانسی یک برگزار کننده اصلی داشته که با همکاری با سایر نهادها اقدام به برگزاری همایش کرده است. هرچه اعتبار برگزار کننده اصلی همایشی بیشتر باشد می­توان امر فوق را به معنی معتبرتر بودن آن همایش تفسیر نمود. به عنوان مثال در نگاه اول می­توان همایشی که در دانشگاه کمبریج برگزار می­شود را معتبر تلقی کرد و یا همایشی که دانشگاه شریف برگزار می­نماید را با اعتبار دانست.

• درجه اعتبار ارگان­های حمایت کننده همایش:

اگرچه هر همایشی غالبا تنها یک برگزار کننده اصلی دارد، ولی به هر حال بسیاری از مراکز پژوهشی، اداری، صنعتی و بسیاری از دانشگاه­ها از حامیان مالی و یا معنوی آن همایش می­باشند. هرچه حامیان یک همایش معتبرتر باشند، آن همایش معتبرتر است.

• تعداد دوره­های پیشتر برگزار شده این همایش:

به طور کلی برگزارکننده­های هر همایشی، به منظور ایجاد نمودن فضایی مناسب برای ارائه دستاوردهای پژوهشی نوین و جدید، همایش خود را با محورهای مشابه طی بازه­های زمانی مشخص مثلا ۲ ساله، ۳ساله و یا هر بازه زمانی دیگری تکرار می­نمایند. کاملا طبیعی است که هرچه تعداد دوره­هایی که یک همایش پیشتر برگزار شده است بیشتر باشد، اعتبار آن بیشتر خواهد بود.

• تعداد مقالاتی که در دوره­های قبلی همایش ارائه شده­اند:

اگر قصد شرکت در یک کنفرانس را دارید و از درجه اعتبار آن اطمینان ندارید، سی­دی دوره­های قبلی آن را مشاهده کرده و تعداد و سطح کیفی مقالاتی که پیشتر در آن کنفرانس ارائه شده­اند را ملاک ارزیابی خود قرار دهید.

• محدود و کاملا تخصصی بودن محورهای همایش:

چنانچه اشاره شد هر همایشی دارای محورهایی بوده که همایش پیرامون آن مباحث برگزار می­گردد. کاملا طبیعی است که همایش­هایی که محورهای برگزاری آنها وسیع­تر و کلی­تر می­باشند، میزان عمق و تاثیرگذاری آنها نسبت به همایش­های کاملا تخصصی در زمینه­هایی خاص کمتر می­باشد. به عبارت دیگر وقتی که همایشی در موضوعاتی بسیار کلی برگزار می­گردد، غالبا مقالات، شرکت کنندگان و داورهای آنها به صورت پراکنده و غیر متمرکز می­باشند و در عمل آن همایش نمی­تواند در موضوعات فوق بسیار دقیق گردد. به همین دلیل شدیدا توصیه می­شود که به جای ارسال مقالات خود به همایش­های کلی، آنها را به همایش­هایی که به صورت تخصصی به موضوعاتی مشابه زمینه مقالات شما می­پردازند، ارسال نمایید.

• داورها و کادر علمی همایش:

کاملا بدیهی است که هرچه کادر علمی و داورهای همایشی قوی­تر باشند، اعتبار آن همایش نیز بالاتر خواهد بود. به همین دلیل توصیه می­شود که کادر علمی هر همایشی را با دقت بررسی کرده و در صورتی که تشخیص دادید که آن همایش توسط کادر علمی و داورهایی قوی پشتیبانی می­شود، مقاله خود را برای آن ارسال نمایید.

• مجلات طرف قرارداد با همایش:

غالبا برگزارکنندگان هر همایشی با تعدادی مجله برای چاپ مقالات ارائه شده در همایش قرارداد داشته و از نویسندگان دعوت می­نمایند تا در صورت تمایل مقالات ارائه شده در همایش را در آن مجلات نیز منتشر نمایند. بدیهی است که هرچه مجلات طرف قرارداد با یک همایش، دارای درجه اعتباری بالاتری باشند، امر فوق را می­توان به معتبرتر بودن خود همایش ارتباط داد.

آموزش نگارش مقالات علمی پژوهشی و ISI

با توجه به اینکه نگارش صحیح و مناسب یک مقاله علمی، مهمترین رکن برای پذیرش و در نتیجه منتشر شدن آن می­باشد، در این فصل ضمن معرفی قسمت­های مختلف مقالات علمی، به آموزش چگونگی نگارش هریک از آنها نیز پرداخته شده است.

بطورکلی شناخت قسمت­های مختلف مقالات علمی، اولین قدم برای نوشتن مقاله بوده و بدون داشتن درکی صحیح از این اجزاء، نمی­توان مقاله­ای مطلوب را به نگارش درآورد. افراد کم­تجربه که شناخت درستی از قسمت­های مختلف مقالات علمی و نحوه نگارش آنها ندارند، نگارش مقالات علمی را مثل انواع کتاب­ها و رمان­ها تصور کرده و با سبکی انشا مانند نسبت به نوشتن مقالات علمی اقدام می­کنند. همچنین در مواردی مشاهده می­گردد که بسیاری از دانشجویان مقالات علمی را با مقالات منتشر شده در مجلات خانوادگی و یا ورزشی اشتباه گرفته و با الهام و الگو برداری از آنها مقالات علمی را تدوین می­نمایند. این در حالی است که چنانچه در مقاله­ای اصول صحیح مقاله نویسی رعایت نشده و شمای نهایی آن مطابق با استانداردهای مقاله­نویسی نباشد، اکثر مجلات آن را غیر قابل بررسی دانسته و از پذیرش آن خودداری می­کنند.

در مقالات علمی لازم است که کلیه مطالب بیان گردیده همراه با ارائه سند و مدرک معتبر بوده و از آوردن مطالبی که فاقد پشتوانه علمی می­باشند، خودداری گردد. این در حالی است که در بسیاری از مقالات، نویسندگان مانند انواع مصاحبه و گفتگو به بیان نقطه نظرهای شخصی خود پرداخته و یا بدون ارائه سند و منبع معتبر به بیان مطالب می­پردازند. باید دقت داشت که چنین امری در هیچ مقاله علمی معتبری قابل قبول نبوده و چنین مقاله­ای صلاحیت چاپ شدن در هیچ مجله معتبری را ندارد.

کاستی­های بیان گردیده و بسیاری از نقصان­های دیگر که سبب اتلاف و بی­نتیجه ماندن بسیاری از تلاش­های نویسندگان جوان می­گردد، غالبا به علت عدم ارائه آموزش صحیح و مناسب به آنها در جهت یادگیری اصول صحیح نگارش مقالات علمی می­باشد. متاسفانه از آنجا که نام مقاله­نویسی بیشتر تداعی کننده نوشتن مطالبی در انواع روزنامه­ها، مجلات ورزشی، خانوادگی و … در ذهن اکثر افراد جامعه می­باشد، به همین دلیل افراد نگارش مقالات را امری بسیار ساده دانسته و تصور می­کنند که به راحتی می­توانند آن را به انجام برسانند. همین تصور اشتباه سبب می­گردد تا غالبا گرایشات کمتری به یادگیری روش­های مقاله نویسی وجود داشته باشد.

از آنجا که فراگیری قسمت­های مختلف مقالات علمی و روش­ها و اصول نگارش هر قسمت نیازمند یادگیری و آموزشی صحیح می­باشد، در این فصل به آموزش اصول و تکنیک­هایی کاربردی برای نگارش صحیح مقالات علمی پرداخته شده است.

بخش های مقالات علمی

چنانچه پیشتر نیز اشاره شد هر مقاله علمی دارای بخش­های مختلفی بوده و نگارش صحیح همه این اجزا امری ضروری و اجتناب­ناپذیر است. در این میان اجزاء مقالات علمی در تمامی زمینه­های مهندسی، علوم انسانی، پژوشکی و روان­پزشکی تقریبا یکسان بوده و تفاوت­های موجود نیز غالبا جزئی می­باشند.

بطورکلی قسمت­های مختلف مقالات علمی دقیقا به همان ترتیبی که در نگارش مقالات علمی ارائه می­گردند، عبارتند از:

• عنوان مقاله
• نام نویسنده یا نویسندگان
• آدرس نویسندگان
• چکیده
• واژگان کلیدی
• مقدمه
• مبانی نظری تحقیق
• روش تحقیق (تجربی)
• نتایج
• بحث
• نتیجه­گیری
• تشکر و قدردانی
• فهرست منابع

ممکن است که در قالب همین قسمت­بندی، تعدادی از بخش­های فوق با هم ترکیب شده و در یک قسمت آورده شوند. به عنوان مثال غالبا مشاهده می­گردد که دو بخش “نتایج” و “بحث”، با هم ترکیب شده و قسمت مجزای “نتایج و بحث” را تشکیل می­دهند که در آن علاوه بر ارائه نتایج بدست آمده به بحث پیرامون آنها نیز پرداخته می­شود. همچنین وابسته به سبک و سیاق نگارش هر مجله­ای، در مواردی زیادی مشاهده می­شود که نام بخش­های فوق بدون اینکه تغییری در محتوای آنها ایجاد شده باشد، به صورتی متفاوت بیان می­گردد. به عنوان مثال بسیاری از مجلات مهندسی قسمت روش تحقیق را تجربی می­نامند. در مواردی نیز ممکن است که بخش یا قسمتی از مقاله بدون اینکه نامی از آن برده شود، در دل قسمت­های دیگر بیان گردد، مثلا در اکثر مقالات قسمت مبانی نظری تحقیق وجود ندارد و مطالبی که بایستی در این قسمت آورده شوند در مقدمه و همچنین بخش روش تحقیق مقاله ارائه می­گردند.

در بسیاری از مجلات بخصوص مجلات فعال در زمینه­های علوم انسانی، علاوه بر بخش­های بیان شده قسمت­های دیگری نیز مشاهده می­گردند. باید دقت داشته باشید که موارد بیان شده ارکان اصلی یک مقاله بوده که ممکن است شکسته شده و به چندین قسمت مختلف تقسیم گردند. چنانچه مفصلا در قسمت­های بعدی بیان خواهد شد به طور کلی مقدمه یک مقاله شامل ۳ قسمت بیان مسئله، تشریح پیشینه تحقیق و معرفی پژوهش انجام شده توسط پژوهشگر می­باشد. در اکثر مقالات ۳ بخش فوق صرفا در مقدمه بیان می­گردند. این در حالی است که در بسیاری از مجلات علوم انسانی ساختار ذکر شده برای مقدمه شکسته شده و موارد فوق در بخش­هایی مجزا ارائه می­گردند. بعبارت دیگر در مقدمه اصلی مقاله سه رکن بیان شده به صورت بسیار مختصر درج گردیده و تشریح مفصل هریک از آنها در قسمتی مجزا ارائه می­گردد. یکی از این بخش­های مجزا که بیان مسئله نامیده می­شود به تشریح مسئله و بیان ضرورت انجام پژوهش می­پردازد. در چنین مواردی غالبا بیان مفصل پیشینه تحقیق نیز از مقدمه حذف گردیده و به قسمتی مجزا که پیشنیه تحقیق نامیده می­شود، انتقال می­یابد. بعبارت دیگر در صورتی که در مقاله­ای اجزایی به غیر از موارد بیان گردیده وجود دارد به هیچ عنوان سردرگم نشده و مطمئن باشید طریقه نوشتن آنها نیز به صورت کامل در این نوشته توضیح داده شده است.

بطورکلی فرمت جدید مقالات در تمامی رشته­ها، درج اجزای مقاله دقیقا مطابق با فرمت ارائه شده در فوق و بدون شکستن هریک از آنها به منظور ایجاد نمودن بخش­های اضافی می­باشد. با این حال هم­اکنون نیز بسیاری از مجلات فعال در زمینه­های مربوط به علوم انسانی تنها مقالاتی که بر اساس فرمت قدیمی نگارش یافته­اند را منتشر کرده و از دریافت مقالات نگارش یافته با فرمت جدید خودداری می­کنند (البته شایان ذکر است که تعداد این مجلات هر روزه کمتر شده و به تعداد مجلات پذیرنده فرمت جدید مقاله نویسی اضافه می­گردد). طبیعی است که برای چاپ مقاله در چنین مجلاتی رعایت کامل ساختارهای مورد نظر آنها چنانچه در قسمت راهنمای نویسندگان آن مجله بیان گردیده است، امری الزامی و حتی ضروری است.

اصول نگارش عنوان مقالات

اولین قسمت یک مقاله عنوان آن می­باشد که باید با توجه به موضوعات اصلی بیان شده در مقاله به شکلی جذاب جمله­بندی شده باشد. عنوان مقاله حتی­الامکان باید دقیق و رسا بوده و از به کار بردن عبارات ناآشنا، کلمات اختصاری و اصطلاحات خاص مانند بکار بردن فرمول­های شیمیایی، اسامی تجاری و هر چیز دیگری که برای خواننده ناآشنا بوده و برای او ابهام ایجاد ­می­کند، در عنوان خودداری شود. با توجه به اینکه عنوان مقاله اولین قسمتی است که نظر خوانندگان را به خود جلب می­نماید، لازم است تا با بکار بردن جملاتی مناسب، صریح و زیبا که گویای نکات اصلی و عمده موجود در مقاله است سعی در انتخاب عنوانی شیوا و رسا برای مقاله کرد.

در هنگام انتخاب و نگارش عنوان، به سلیس و روان بودن آن بسیار دقت داشته باشید. عنوان مقاله باید طوری نگارش یافته باشد که خواننده فقط با خواندن و بدون نیاز به فکر کردن در مورد آن به راحتی به درک کامل آن نائل آید. باید توجه نمود که عنوان دروازه ورود به مباحث مقاله می­باشد، در این میان عنوان زیبا، شیوا، روان و سلیس که به درستی با مطالب ذکر گردیده در مقاله انطباق داشته باشد در احساس اولیه خوانندگان و داورهای مقاله بسیار تاثیر گذار می­باشد. مسلما برای همه افراد علاقه به خواندن کتاب­ها و مقاله­هایی که عنوان آنها بتواند ارتباط موثری با ما ایجاد کند، اتفاق افتاده است.

لازم به ذکر است که در کاربرگ ارزیابی مقالات که توسط دفتر مجله برای داورهای مقالات ارسال می­گردد، یکی از مواردی که به صورت اختصاصی ذکر گردیده است، مناسب بودن عنوان و تطابق کامل آن با مطالب موجود در مقاله می­باشد. به همین دلیل با دقت کردن در انتخاب مناسب عنوان می­توان اقدامی مناسب درجهت پذیرش مقاله را به انجام رسانید.

با توجه به اینکه عنوان مقاله باید بیان کننده نکات اصلی موجود در مقاله باشد، با طرح پرسش­هایی مانند: در این تحقیق چه چیزی بررسی شده است؟، این مقاله در چه جامعه­ای، در چه مکانی و در چه زمانی نوشته شده است؟ و سایر سوالاتی که بستگی به مقاله و موضوعات مورد بررسی در آن دارد سعی گردد تا کلیات مقاله را استخراج کرده و از کلید واژه­هایی وابسته به آنها در عنوان استفاده کرد.

باید توجه داشت که عنوان مقالات علمی جمله کامل نیست، بطوریکه عنوان مقالات غالبا به صورت مجهول و بدون آوردن فعل برای جمله بیان می­گردد. به عنوان مثال با کمی دقت در عنوان “بررسی خواص ارتعاشی انواع گونه های چوب درخت توت”مشخص است که عنوان فوق از نظر اصول نگارش جمله صحیح نبوده و در آن فعل که مهمترین رکن جمله نویسی است، وجود ندارد.

چنانچه اشاره شد در صورتی که کلماتی در توصیف ویژگی­های مطالعه شما نقش کلیدی داشته باشند، لازم است تا با بکار بردن آنها در داخل عنوان مقاله حداکثر ارتباط معنایی را بین عنوان و متن مقاله ایجاد نمود. به­عنوان مثال تنها با خواندن عنوان “بررسي تاثير پارامترهاي مختلف تاير در ميزان صداي توليد شده در هنگام حركت تاير بر سطح جاده”، به راحتی می­توان کلیتی از موضوعات بحث شده در این مقاله را درک نمود. به عبارت دیگر حتی یک خواننده معمولی و غیر متخصص نیز با خواندن عنوان فوق به راحتی درمی­یابد که در این مقاله اثر پارامترهای مختلف تایر خودرو مانند جنس لاستیک، ضخامت آن، شکل آج­ها و سایر مواردی از این دست بر روی میزان صدایی که در هنگام حرکت تایر خودرو بر سطح جاده ایجاد می­شود، بررسی شده است.

یکی از مواردی که در تعیین نام مقالات علمی باید به آن توجه داشت، طول عنوان یا تعداد کلماتی است که در عنوان بکار رفته است. در صورتی که عنوان یک مقاله بسیار کوتاه باشد معمولا برداشت­هایی کلی از آن حاصل می­گردد و از آنجا که در مقالات علمی به موضوعاتی خاص و ویژه پرداخته می­شود، امر فوق مطلوب نمی­باشد. به عنوان مثال با خواندن عنوان “خواص پلاستیک­ها” ابهامات بسیار زیادی در ذهن خواننده ایجاد شده و خواننده نمی­تواند درک صحیحی از موضوعات بیان شده در مقاله پیدا نماید. عنوان فوق ممکن است سوالات بسیار زیادی را در ذهن خواننده ایجاد کرده که بعنوان مثال در این مقاله چه پلاستیک­هایی مورد بررسی قرار گرفته­اند؟ کدام یک از خواص پلاستیک­ها اندازه گیری شده­اند؟ آیا مقاله فوق حاصل تجربیات آزمایشگاهی است؟ و بسیاری از سوالات و ابهامات دیگری که به دلیل کوتاه و کلی بودن عنوان ممکن است در ذهن خواننده ایجاد گردد. به همین دلیل پیشنهاد می­شود از نام­گذاری مقالات خود با چنین عنوان­های کوتاه و کلی­ خودداری شود.

از طرف دیگر، انتخاب عنوان­هایی بسیار بلند و طولانی نیز چندان مطلوب نبوده و ممکن است خواننده فقط با خواندن عنوان مقاله خسته شده و از مطالعه ادامه مقاله خودداری نماید. بنابراین پیشنهاد می­شود که در انتخاب عنوان مقالات حد اعتدال رعایت شود و با نام­گذاری مقالات با عنوان­هایی شیوا و روان که بیانگر موضوعات مطرح شده در مقاله می­باشند، خواننده را نسبت به مطالعه کل مقاله ترغیب نماییم.

از آنجا که عنوان مقاله مهمترین قسمتی است که خوانندگان را ترغیب به خواندن مقاله و یا کنار گذاشتن آن می­کند، به همین دلیل در بخش راهنمایی نویسندگان که در هر مجله ارائه می شود، محدودیت­هایی در مورد طول عنوان مقالات وضع گردیده است، به­طوریکه عنوان مقالات باید از تعداد مشخصی کلمات بیشتر و از حداکثر کلمات مجاز پیشنهاد شده توسط مجله کمتر باشد. بنابراین مطالعه دقیق و اعمال نمودن کامل ضوابط ارائه شده در بخش راهنمای نویسندگان که معمولا در صفحه ابتدایی و یا انتهایی تمامی مجلات علمی آورده می­شود، بر روی مقاله قبل از ارسال آن برای مجله مورد نظر الزامی است.

در بسیاری از مواقع ذکر بسیاری از کلمات و عبارات در عنوان مقاله اجتناب ­ناپذیر بوده و حذف آنها تاثیرات منفی زیادی در شناساندن موضوع تحقیق به خواننده دارد، از طرفی طولانی بودن عنوان نیز خستگی خواننده را به همراه خواهد داشت. در چنین مواقعی که هر گونه تغییری در عنوان مقاله تاثیرات مخربی بر روی آن خواهد داشت پیشنهاد می­شود که عنوان طولانی اولیه را به دو قسمت اصلی و فرعی تقسیم­بندی نمایید، یطوریکه ابتدا قسمت اصلی عنوان را که بیان کننده کلیات مطلب بوده را بیان کرده و سپس به بیان قسمت فرعی عنوان که بیانگر جرئیات مطلب می­باشد، پرداخته شود. غالبا برای جدا کردن قسمت اصلی اولیة عنوان از قسمت فرعی ثانویه از علامت دو نقطه (:) و یا علامت نقطه ویلگول (؛) استفاده می­شود. به منظور درک عمیق­تر چگونگی نوشتن عنوان­های دو قسمتی در زیر تعدادی مثال از چنین عنوان­هایی ارائه شده است:

عنوان۱:

“بررسي روند شكل­گيري مجموعه­هاي آرامگاهي در معماري ايران دوران اسلامي: بنابر آراء ابوسعيد ابوالخير”.

چنانچه ملاحظه می­گردد در قسمت اول عنوان قبل از علامت دو نقطه کلیات ارائه شده در مقاله که بررسی روند شکل­گیری مجموعه­های آرامگاهی در معماری ایران دوران اسلامی است، آورده شده است. در این میان خواننده صرفا با خواندن قسمت اول عنوان فوق کلیتی از مطالب بیان گردیده در مقاله را درک خواهد کرد. حال در قسمت دوم عنوان که بعد از علامت دو نقطه آمده است، نویسنده به جزئیات تحقیق که در این مثال بیان منبع و زیربنای تحلیل موضوع مقاله (بررسی شکل­گیری مجموعه­های آرامگاهی با استفاده از نظرات ابوسعيد ابوالخير) است، اشاره کرده است.

عنوان۲:

“بررسي فرايند انتشار حرارت و توسعه گراديان دما در چوب طي خشك شدن؛ مطالعه موردي راش و نوئل”.

عنوان۳:

“درآمدي بر ارتباط قهرمانان اسطروه­اي با هنرهاي معاصر: مطالعه موردي: طراحي دو بعدي و سه بعدي شخصيت­هاي اسطوره­اي”

در عنوان مقالات علمی بهتر است با بکار بردن کلماتی نظیر بررسی، آنالیز، مطالعه، تحلیل، امکان­سنجی و …. تا حدودی روند انجام پژوهش را مشخص کرده و به خوانندگان در پیش­بینی چگونگی بیان مطالب در مقاله، کمک کرد. با دقت در عنوان “بررسی خواص ارتعاشی کامپوزیت­های الیاف کربن و رزین پلی­استر و مقایسه نتایج حاصله با چوب درختان صنوبر، گردو و راش” به راحتی می­توان فهمید که این مقاله حاصل بررسی نتایج تجربی بوده و در ضمن، نتایج تجربی بدست آمده با نمونه­های شاهد چوبی مقایسه شده­اند. با دقت در عنوان فوق که کاملا رسا و مناسب می­باشد می­توان فهمید که یک عنوان مناسب خلاصه­ای بسیار کلی از مطالب بیان گردیده در مقاله می­باشد و خواننده صرفا با مطالعه یک عنوان مناسب می­تواند درک و پیش­بینی صحیحی از مطالب بیان گردیده در مقاله داشته باشد. حال چنانچه در عنوان فوق فقط کلمه بررسی را حذف نماییم در این صورت عنوان مقاله به صورت زیر خواهد شد:

“خواص ارتعاشی کامپوزیت­های الیاف کربن و رزین پلی­استر و مقایسه نتایج حاصله با چوب درختان صنوبر، گردو و راش”.

با مقایسه این دو عنوان که تفاوت آنها فقط در یک کلمه بررسی می­باشد به راحتی می­توان دید که فقط با حذف کلمه بررسی در عنوان دوم، عنوان اولیه که بسیار گویا و رسا بود به عنوانی نه چندان مطلوب تبدیل گردید. عنوان اول به صورت ناخودآگاه این حس را در خواننده ایجاد می­نماید که در این مقاله موارد زیادی بررسی شده و بار علمی آن بالا می­باشد، این در حالی است که تنها با حذف کلمه بررسی از ابتدای آن، چنین حس مثبتی دیگر وجود نخواهد داشت. کاملا طبیعی است که این حس مثبت در صورت انتخاب صحیح عنوان مقاله در داور نیز ایجاد و طبیعتا بر روی نتیجه داوری نیز تاثیرگذار خواهد بود.

لازم به ذکر است که عنوان خلاصه مقاله نیست و تلاش در جهت خلاصه کردن کلیه مباحث مقاله در عنوان کار چندان صحیحی نمی­باشد، زیرا امر فوق سبب طولانی شدن عنوان و خسته و بی­انگیزه کردن خواننده می­گردد. ولی به هر حال عنوان مقاله بایستی طوری انتخاب گردد که خواننده تنها با خواندن آن کلیت مقاله را درک کرده و بتواند موارد اصلی بیان شده در آن را پیش­بینی نماید. در این میان لازم است که تویسندگان محترم با تمرین و ممارست زیاد چگونگی انتخاب عناوینی سلیس و روان که شامل کلید واژه­های اصلی مقاله بوده و بیانگر کلیات مقاله باشد را بیاموزند.

هیچگاه نباید در عنوان مقاله نتیجه پژوهش را بیان نمود. با دقت در عنوان مقاله “بررسی خواص آکوستیک کامپوزیت­های الیاف کربن و رزین پلی استر و مقایسه نتایج حاصله با چوب درختان صنوبر، گردو و راش” به راحتی می­توان ملاحظه کرد که در آن به صورتی کلی مواد و اهداف مقاله آورده شده است و از طرفی با خواندن عنوان فوق به هیچ عنوان نمی­توان اطلاعاتی در مورد نتایج مقاله بدست آورد. به عبارت دیگر عنوان باید به شکلی صریح و گویا به بیان کلیات پژوهش از جمله اهداف و روش تحقیق بپردازد و از ذکر جزئیات و نتایج در عنوان باید خودداری نمود. در این میان افرادی که تمایل به دانستن نتایج و جزئیات مقاله دارند، لازم است تا متن مقاله را مطالعه کرده و اطلاعات مورد نظر خود را کسب نمایند.

علاوه بر اینکه در عنوان نباید به بیان نتایج پژوهش پرداخت باید دقت نمود که عنوان مقاله فاقد هرگونه پیش داوری نیز باشد. مثلا انتخاب عنوان زیر برای مقاله مناسب به نظر نمی­رسد:

“بررسی علل بی­علاقگی رانندگان نسبت به بستن کمربند ایمنی”،

زیرا عنوان فوق بی­طرفانه بیان نشده است و با پیش داوری در ذهن خواننده جهت­گیری خاصی ایجاد می­نماید. برای اصلاح عنوان فوق می­توان آن را به صورت زیر بازنویسی کرد:

“بررسی تمایلات مختلف رانندگان نسبت به بستن کمربند ایمنی”.

در این میان عنوان بازنویسی شده فقط به بیان کلیاتی از مطالب بیان شده در تحقیق می­پردازد و با پیش­داوری هیچ­گونه جهت­گیری خاصی در ذهن خواننده قبل از مطالعه مقاله ایجاد نمی­نماید.

در صورتی که پژوهش انجام شده محدود به بازه زمانی و یا مکانی خاصی باشد، ذکر آن در عنوان مقاله الزامی است. زیرا در صورت عدم ذکر بازه زمانی و مکانی فوق، ممکن است که خواننده تصور کند که در مقاله به بیان کلی موضوع بدون هیچ گونه محدودیتی پرداخته شده است، به همین دلیل مطالعه آن بدون اینکه اطلاعات مناسبی در اختیار خواننده قرار دهد، ممکن است وقت و هزینه­های وی را اتلاف نماید. برای درک بهتر چگونگی وارد نمودن بازه زمانی و مکانی مورد مطالعه در عنوان مقالات در زیر تعدادی مثال آورده شده است:

* “بررسي رابطه بين تنوع گونه­اي و عوامل محيطي در مراتع بيرجند”،

چنانچه از این نام برمی­آید نتایج این تحقیق صرفا محدود به مراتع بیرجند بوده و به هیچ عنوان فراگیر نمی­باشد. در نظر داشته باشید که اگر در عنوان محدود بودن نتایج به مراتع صرفا بیرجند ذکر نمی­شد، خواننده به اشتباه تصور می­نمود که نتابج این تحقیق فراگیر و قابل استفاده در تمامی شرایط می­باشد.

* “بررسي تاثير عوامل جوي در ارتفاع سطح آب در سواحل شرقي استان مازندران”،

همانند مثال قبل در اینجا نیز محدودیت مقاله مکانی بوده و نتایج تحقیق صرفا در سطح آب سواحل شرقي استان مازندران قابل استفاده می­باشد.

* “جلوه­هاي سنت و تجدد در فضاهاي ورودي خانه­هاي تهران دوره قاجار”،

در این مثال علاوه بر محدودیت مکانی (خانه­های صرفا تهران)، محدودیت زمانی (دوره قاجار) نیز وجود دارد.

* ” ارزيابي نمادين نقوش جانوري سفال نيشابور (قرون سوم و چهارم هجري قمري(“

در این مثال نیز همانند مثال قبل هر دو محدودیت زمانی و مکانی وجود داشته و این محدودیت­ها در عنوان مقاله بیان گردیده­اند.

با مراجعه به مجلات موجود در باجه­های روزنامه­فروشی و یا سایت­های اینترنتی ممکن است مقالات زیادی که عنوان آنها به صورت پرسشی نگارش یافته باشند را مشاهده نمایید، در این میان باید دقت کرد که عناوین سوالی بیشتر در روزنامه­ها و مجلات غیرتخصصی و با هدف جذب کردن خواننده­ها، مشاهده می­گردد. این در حالی است که نگارش عنوان­های سوالی در مجلات پژوهشی، اگرچه مجاز بوده ولی به هر حال به هیچ وجه مرسوم نیست. به همین دلیل پیشنهاد می­شود که در مقالات تخصصی خود از نوشتن عنوان سوالی و یا حتی تعجبی خودداری نمایید.

طریقه نگارش نام نویسندگان و affiliation آنها

اسامی نویسندگان و همکارانی که در نگارش مقاله شرکت داشته­اند در تمامی مقالات بعد از عنوان و قبل از چکیده مقاله بیان می­گردند. در مقالات فارسی نام نویسندگان غالبا به صورت کامل نوشته شده و نگارش مخفف اسامی نوسندگان چندان رایج نیست. این در حالی است که در بسیاری از مقالاتی که به زبان انگلیسی منتشر می­شوند ممکن است که نام نویسندگان به صورت خلاصه شده و با استفاده از حروف اختصاری درج گردد. به عنوان مثال در صورتی که نام نویسنده سید یحیی موسوی (Seyyed Yahya Mousavi) باشد ممکن است که پس از چاپ شدن مقاله، نام وی به شکل اختصاری یعنی به صورت S.Y.Mousavi نگارش یابد که امر فوق بسته به فرمت نگارش مقالات در مجلات مختلف متفاوت می­باشد. با این حال بهتر است که در نسخه مقاله ارسالی برای مجله مورد نظر، نام نویسندگان به صورت کامل نوشته شود و در صورت نیاز به خلاصه نمودن نام نویسندگان، کادر مجله خود نسبت به انجام امر فوق اقدام می­کنند.

باید دقت نمودن که آوردن پیشوندهایی مانند رتبه های دانشگاهی نظیر دکتر، مهندس، استاد و …، یا القابی مانند آقا، خانم، دوشیزه و … قبل از نام نویسندگان در مقالات علمی چندان مرسوم نیست (اگرچه ذکر چنین پیشوندهایی را در بسیاری از مقالات به خصوص متون نوشته شده به زبان فارسی می­توان مشاهده نمود).

در مقالات علمی، انتخاب نویسنده­ای که نام وی در ابتدا می­آید و همچنین نویسنده مسئول مکاتبات دارای اهمیت بسیار زیادی می­باشد. از آنجا که در متن بیشتر مقالات در صورت ارجاع دادن به مقاله نگارش یافته، تنها نام نویسنده اول بیان شده و سایر نویسندگان بعنوان همکاران او در نظر گرفته می­شوند، به همین دلیل نویسنده­ای که نام وی در ابتدا می­آید را نویسنده اصلی مقاله می­گویند. نویسنده اول مقاله مهمترین نقش را در انجام پژوهش و نگارش مقاله داشته بطوریکه سایر نویسندگان را غالبا به عنوان همکاران وی که به او در انجام پژوهش و نگارش مقاله یاری رسانده­اند، بیان می­کنند. بر اساس عرف موجود غالبا نام مجری اصلی طرح را بعنوان نویسنده اصلی مقاله می­نویسند، البته در امر فوق هیچ الزامی وجود ندارد و نویسندگان می­توانند به هر ترتیب دلخواهی نام نویسندگان را در مقاله درج نمایند. ولی به حال از آنجا که مجری طرح (به عنوان مثال در صورتی که مقاله نگارش یافته استخراج شده از پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشجویی باشد، مجری طرح دانشجویی است که پایان­نامه را به انجام رسانیده است) بیشترین زحمت را در انجام شدن پژوهش و نوشتن مقاله برعهده داشته است، غالبا نام وی را به عنوان نویسنده اصلی مقاله در ابتدا می­نویسند. در این میان باید دقت داشت که ترتیب قرار گرفتن نام نویسنده­ها در مقاله کاملا به صورت توافقی در بین نویسندگان بوده و هیچ قانون و اصلی در این مورد وجود ندارد و تمامی مواردی که پیرامون ترتیب نوشتن مقالات وجود دارد تنها عرف­های رایج در جوامع دانشگاهی است.

مشخص کردن یکی از نویسندگان به عنوان نویسنده مسئول مکاتبات که وظیفه ارتباط با مجله را داشته و آدرس پست الکترونیکی و تلفن او به منظور ارتباط خوانندگان با وی در مقاله چاپ خواهد شد، الزامی است. در این میان با قرار گرفتن علامت ستاره در بالای نام نویسنده مسئول مکاتبات، نام او از سایر نویسندگان مقاله متمایز می­گردد. آدرس پست الکترونیکی و شماره تلفن نویسنده مسئول مکاتبات نیز غالبا به صورت پاورقی در انتهای صفحه اول مقاله منتشر می­شود. در این میان اگرچه انتخاب هر کدام از نویسندگان به عنوان مسئول مکاتبات از نظر مجله بلامانع است ولی به هر حال بر اساس عرف موجود غالبا نام استاد راهنمای طرح را بعنوان نویسنده مسئول مکاتبات و همچنین به عنوان نویسنده­ای که نام وی در مرتبه دوم قرار می­گیرد، درج می­نمایند. لازم به اشاره مجدد است که انتخاب هر نویسنده دیگر به غیر استاد راهنما به عنوان نویسنده مسئول مکاتبات و یا درج نام استاد راهنما (می­تواند مسئول مکاتبات باشد یا نباشد) در هر مرتبه­ای کاملا آزاد بوده و موارد فوق تنها عرف رایج و پذیرفته شده می­باشند.

در مجلات ISI در سایت طراحی شده به منظور ارسال مقالات برای دفتر مجله، این امکان وجود دارد تا نام بیش از یک نویسنده را به عنوان نویسندگان مسئول مکاتبات انتخاب نمود. در صورت انتخاب بیش از یک نویسنده مسئول مکاتبات در این صورت دفتر مجله با تمامی افراد مشخص شده ارتباط برقرار خواهد کرد. از آنجا که انتخاب شدن استاد راهنما به عنوان نویسنده مسئول مکاتبات مزایای بسیار زیادی برای وی دارد و در صورت انتخاب گردیدن بیش از یک نویسنده به عنوان مسئول مکاتبات، اساتید راهنما مزایای زیادی را از دست می­دهند به همین دلیل انتخاب بیش از یک مسئول مکاتبات چندان رایج نمی­باشد.

به منظور ارتباط با دفتر مجلات پیشنهاد می­شود که در کلیه مکاتبات روند ادارای و رسمی را حفظ نموده و از نامه­نگاری­های صمیمی و غیر رسمی خودداری گردد. در این میان به منظور ایجاد نمودن فضایی رسمی­تر، توصیه می­شود که نویسنده مسئول مکاتبات آدرس پست الکترونیکی مربوط به مرکز دانشگاهی خود را در مقاله وارد کرده و فقط از طریق این آدرس با دفتر مجله ارتباط برقرار نماید. البته وارد نمودن آدرس ایمیل­های رایج مانند یاهو، جی­میل و …. نیز کاملا بلامانع است ولی به هر حال هر موردی که به نحوی دیسیپلین نوسیندگان را بالاتر برده و نوع رابطه با دفتر مجله را رسمی­تر نماید، بنحوی اعتبار نویسندگان را افزایش و شانس پذیرش مقالة آنها را زیادتر می­کند.

در هنگام درج نمودن شماره تلفن مربوط به نویسنده مسئول مکاتبات نیز بهتر است که شماره تلفن ثابت به همراه کد کشور و شهر مورد نظر نوشته شود. باید دقت داشت که نوشتن شماره تلفن همراه نویسنده مسئول مکاتبات چندان مرسوم نبوده و از آنجا که سبب غیر رسمی شدن مکاتبات با دفتر مجله می­گردد، به هیچ عنوان توصیه نمی­شود.

به منظور آشنایی بهتر خوانندگان با نحوه نگارش نام نویسندگان و آدرس­های آنها، بخشی از صفحه اول مقاله انتشار یافته توسط نویسندگان در نشریه علمی پژوهشی تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران در شکل۱ نشان داده شده است.

شکل۱٫ بخشی از صفحه اول مقاله چاپ شده در مجله علمی پژوهشی

تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران، شکل صحیح قرار گرفتن نام نویسندگان و آدرس و

وابستگی هریک از آنها طبق فرمت مجله

چنانچه ملاحظه می­گردد نام مجری اصلی طرح که دانشجوی مهندسی پلیمر می­باشد در ابتدا آمده و نام استاد راهنمای وی همراه با یک ستاره در بالای آن در مرتبه دوم ذکر گردیده است. همچنین آدرس پست الکترونیکی استاد راهنمای طرح (مسئول مکاتبات) نیز برای ارتباط خوانندگان با وی آورده شده است. با توجه به روند نامگذاری نویسندگان در مقاله فوق می­توان فهمید که جناب دکتر محمد مهدی جلیلی استاد راهنمای طرح می­باشند.

اکثر مجلات محدودیتی در مورد تعداد نویسندگان مقاله نداشته و مقالاتی با هر تعداد نویسنده را مورد پذیرش قرار می­دهند (هرچند که ممکن است بسیاری از مجلات نیز با توجه به قوانین موجود، محدودیت­هایی در این زمینه داشته باشند). در این مورد لازم به اشاره است که اینجانب مقالاتی با تعداد ۱۶ نفر نویسنده که در مجلات معتبر بین­الملی منتشر شده­اند را نیز مشاهده کرده­ام. ولی به هر حال نکته­ای که باید مد نظر داشت این است که با افزایش تعداد نویسندگان یک مقاله، نسبت سهم و اعتبار هر نویسنده از مقاله نیز به همان میزان کاهش پیدا خواهد کرد و در صورتیکه تعداد نویسندگان یک مقاله از حدی معقول بالاتر رود، در این صورت مقاله فوق نمی­تواند اعتبار قابل توجهی برای هر کدام از نویسنده­ها داشته باشد. به همین دلیل شدیدا توصیه می­شود که تعداد نویسندگان مقاله را تا حد ممکن کم نگه داشته و از اضافه کردن نام­های بیشتر خودداری گردد. بر طیق عرف موجود، ارائه مقاله با بیش از ۶ یا ۷ نویسنده نیز چندان رایج نبوده ولی به هر حال پیشنهاد می­شود که با کمتر نگه داشتن تعداد نویسندگان، اعتبار مقاله را برای هر کدام آنها بیشتر بنمایید.

انتخاب نویسنده اول و نویسنده مسئول مکاتبات، ترتیب نوشتن نام نویسندگان و سایر مواردی که به درج اطلاعات نویسندگان مربوط می­شود، غالبا سبب ایجاد شدن اختلافات در گروه­های تحقیقاتی بوده و اکثر پژوهشگرانی که با هم دچار اختلاف شده­اند، بنحوی اختلاف آنها وابسته به موارد فوق می­باشد. در این میان به منظور جلوگیری کردن از بروز چنین اختلافاتی پیشنهاد می­شود که در مورد چگونگی وارد کردن نام نویسندگان کمال دقت را به عمل آورده و حتی قبل از نگارش مقاله با شفاف­سازی تمامی موارد از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری نمود.

بعد از نوشتن نام نویسندگان، نوبت به درج affiliation آنها می­باشد. نویسندگان باید بیان کنند که در چه سازمان، دانشگاه و یا پژوهشگاهی مشغول به فعالیت می­باشند تا خواننده مقاله با شناختی بیشتر از نویسندگان و تخصص آنها نسبت به خواندن مقاله اقدام کنند. لازم به اشاره است که در مقالات علمی منظور از affiliation، درج نشانی پستی منزل یا محل کار نیست بلکه منظور بیان نام دانشگاه و یا مرکزی که فرد در آن حضور دارد، می­باشد. در مقالات ISI و بسیاری از مقالات داخلی همچنین لازم است تا نویسنده علاوه بر معرفی سازمان مربوطه، شهر و کشوری که این سازمان در آن قرار دارد را نیز وارد نماید.

در درج affiliation بهتر است قسمت دقیقی که نویسنده در آنجا مشغول به فعالیت می­باشد را در مقاله درج نمود. بعنوان مثال به جای اینکه نویسنده فقط دانشگاه تهران را به عنوان محل فعالیت بیان نماید، بهتر است با نوشتن نام دانشکده و گروهی که در آنجا مشغول به فعالیت می­باشد اطلاعات کامل­تری را در مقاله بیان نماید. بطوریکه به جای تنها دانشگاه تهران، می­توان نوشت: “دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، گروه موسیقی”.

همچنین لازم است تا نویسندگان رتبه علمی خود را نیز در قسمت affiliation بیان نمایند تا خواننده قبل از مطالعه مقاله بتواند درک مختصری از رزومه نویسندگان نیز پیدا کند (نوشتن رتبه علمی بیشتر در مقالات فارسی حائز اهمیت بوده و در مقالات ISI رتبه علمی نویسندگان غالبا در مقاله نهایی منتشر شده، آورده نمی­شود زیرا در مقالات ISI بیشتر از اینکه چه کسی و با چه میزان تحصیلاتی پژوهش را به انجام رسانیده است، کیفیت مطلب بیان شده دارای اهمیت می­باشد). به منظور آشنایی بیشتر با چگونگی نگارش affiliation به صفحه اول مقاله آورده شده در شکل۱ محددا مراجعه فرمایید.

نکته بسیار مهمی در هنگام نوشتن affiliation، باید مد نظر داشت حمایت­های مالی و معنوی­ای است که مرکز مورد نظر از نویسندگان مقاله به عمل خواهد آورد. از آنجا که با درج نام هر دانشگاه و یا مرکزی در قسمت affiliation مقاله، به اعتبار آن مرکز افزوده خواهد گردید به همین دلیل تمامی مراکز معتبر از نویسندگانی که در مقاله خود از آنها نام می­برند حمایت­هایی را به عمل می­آورند. با توجه به اینکه هر مرکزی، تنها شیوه و فرمت خاصی را برای درج در قسمت affiliation قابل قبول می­داند و در صورت رعایت نشدن این فرمت ممکن تسهیلات حمایتی به آن مقاله اختصاص پیدا نکند، به همین دلیل توصیه می­شود که قبل ارسال مقاله برای مجله مورد نظر به قسمت پژوهش­های سازمان مورد نظر مراجعه کرده و از فرمت قابل قبول برای درج نام آن سازمان یا دانشگاه در قسمت affiliation مقاله اطلاع پیدا نمود.

در بسیاری از مواقع ممکن است که نویسنده­ای در بیش از یک مرکز علمی حضور داشته و نوشتن نام هریک از آنها نیز برای او سودمند باشد. از نظر اکثر مجلات نوشتن نام بیش از یک سازمان و دانشگاه فاقد مشکل بوده و هر نویسنده می­توانند نام مراکز مختلفی را در قسمت affiliation مربوط به خود وارد نماید. این در حالی است که بسیاری از مراکز در صورتی که نام مرکز دیگری نیز در قسمت affiliation مربوط به یک نویسنده درج شده باشد، حمایت مادی و معنوی­ای از آن نویسنده بابت نوشتن آن مقاله نخواهند کرد. به همین دلیل در صورت تمایل به نوشتن نام بیش از یک مرکز دانشگاهی در مقاله خود، پیشنهاد می­شود که قبل از ارسال مقاله در این مورد نیز تحقیقات مربوطه را به عمل آورید.

نحوه تدوین چکیده یک مقاله

در صورت مراجعه به سایت­های اینترنتی معتبر برای در اختیار گرفتن مقالات علمی، می­توان ملاحظه کرد که چکیده کلیه مقالات موجود در این پایگاه­ها به صورت رایگان در اختیار مراجعه کنندگان قرار داده شده است. در این میان مراجعه کننده لازم است تا با مطالعه عنوان و چکیده مقاله تصمیم نهایی خود را مبنی بر خرید مقاله کامل گرفته و نسبت به پرداخت هزینه­های مربوط به دریافت مقاله کامل اقدام نماید.

علاوه بر مورد ذکر شده، در اکثر مواقع خواننده فرصت کافی برای بررسی و مطالعة کامل مقاله را نداشته و تمایل دارد تنها با خواندن چکیده اطلاعات مورد نیاز را کسب نماید. بسیاری از افراد نیز با خواندن چکیده و اطمینان از انطباق کامل مطالب درج شده در مقاله با اطلاعات مورد نیاز، نسبت به مطالعه کامل مقاله اقدام می­کنند.

موارد فوق مثال­هایی در مورد نقش برجسته چکیده مقالات در ترغیب نمودن افراد به خواندن کامل مقاله بوده و اهمیت یادگیری اصول نگارش صحیح چکیده مقالات علمی به منظور نوشتن مقالات معتبر را مشخص می­نماید. بطورکلی چکیده مقالات باید کاملا گویا و رسا بوده و بیانگر تمامی مطالب موجود در مقاله از جمله بیان علل انجام تحقیق، ذکر مواد اولیه و روش­های ساخت انتخاب شده برای تولید نمونه­ها، معرفی روش­های آزمون نمونه­ها و چگونگی تحلیل نتایج و در نهایت بیان صریح نتیجه­گیری­های نهایی بدست آمده از انجام پژوهش باشد. به عبارت دیگر نحوه نگارش چکیده مقاله باید چنان باشد که بتواند کلیاتی از تمامی فعالیت­های پژوهشی نویسنده، که در مقاله ذکر شده است را به صورت خلاصه در اختیار خوانندگان قرار دهد. با توجه به اینکه بیان تمامی موارد اشاره شده طی تنها چند خط الزامی می­باشد به همین دلیل لازم است که نویسندگان فقط به بیان کلیات پژوهش پرداخته و از ذکر جزئیات، شرح و تفسیر نتایج، تحلیل و آنالیز داده­ها و سایر موارد مشابه خودداری و فقط به گزارش نتایج بدست آمده بدون ارائه توضیحات مفصل در مورد آنها بسنده نمایند.

دقت شود که هدف از نگارش چکیده ایجاد نمودن شمایی کلی از مقاله تنها در چند خط بوده تا خواننده با بررسی آن طی زمانی کوتاه درکی نسبی از مطالب مقاله کسب کرده و در صورت تمایل به دانستن بیشتر در مورد جزئیات و تحلیل موارد فوق اقدام به مطالعه کامل مقاله نماید. به همین دلیل در نگارش چکیده باید از بیان جزئی نتایج بدست آمده و تحلیل آنها خودداری کرد.

بیان جملات در چکیده و به طور کلی تمام قسمت­های مقالات علمی به صورت سوم شخص مجهول می­باشد و از بیان ضمایر شخصی در نگارش مقالات علمی (به غیر از مواردی خاص) خودداری می­شود. از آنجا که چکیده مقالات تنها خلاصه­ای از مطالب بیان شده در مقاله می­باشد به همین دلیل در چکیده بر خلاف سایر قسمت­های مقالات علمی از بیان منبع و مرجع مطالب خودداری شده و منابع مربوطه در متن مقالات که مطالب به صورت کامل و مفصل بیان می­شوند، ارائه می­گردند.

هر مجله بر مبنای ساختار مقالات و اهداف مورد نظر، دارای ساختار نگارشی خاصی بوده که رعایت کامل آن الزامی می­باشد. ساختار نگارشی مجلات که غالبا تحت عنوان راهنمای نویسندگان در ابتدا و یا انتهای هر مجله منتشر می­گردد، دارای موارد متعددی بوده که یکی از مهمترین آنها بیان حداقل و حداکثر تعداد کلمات مجاز برای نوشتن چکیده می­باشد. تعداد کلمات مجاز برای نگارش چکیده در اکثر مجلات در محدوده ۱۵۰ الی ۲۵۰ کلمه می­باشد ولی به هر حال به منظور اطمینان از امر فوق، مطالعه دقیق راهنمای نویسندگان قبل از ارائه مقاله بر هر مجله­ای الزامی است. از آنجا که پیشنهاد تعداد کلمات مجاز برای نگارش چکیده مقالات بر مینای ساختار و شکل مقاله در هنگام چاپ بوده و عدم رعایت آن فرمت چاپی مجلات را دچار مشکل می­سازد، قبل از ارسال مقاله برای مجله مورد نظر از انطباق کامل تعداد کلمات موجود در چکیده مقاله خود با راهنمای نویسندگان مجله اطمینان حاصل نمایید. در صورت عدم رعایت راهنمای نویسندگان، بدون شک دفتر مجله مقاله مربوطه را رد کرده و یا برای انجام اصلاحات به نویسندگان بازمی­گرداند که در هر دو صورت مراحل پذیرش مقاله فوق سخت­تر و طولانی­تر خواهد گردید. به همین دلیل با توجه به اهمیت بسیار زیاد رعایت کامل مطالب بیان گردیده در راهنمای نویسندگان مجلات، پیشنهاد می­شود روند صحیح نگارش مقاله بر حسب قوانین مجله را دقیق و بدون اشکال اجرا نموده تا در مراحل ارزیابی مقاله با مشکلات کمتری مواجه گردید.

هرچند استفاده از مخفف اصطلاحات در چکیده رایج می­باشد، ولی به هر حال باید دقت نمود که چکیده اولین قسمت مقاله است که خواننده با آن روبرو می­شود و به همین دلیل پیشنهاد می­گردد در صورت امکان از درج واژگان اختصاری که چندان رایج و مشهور نیستند در چکیده مقاله خودداری کرده و یا در صورت تمایل به استفاده از واژگان اختصاری، در نخستین کاربرد اصطلاح مورد نظر ایتدا عبارت کامل را درج و در جلوی آن در داخل پرانتز حروف اختصاری را بنویسید تا خوانندگان با اختصار مربوط به اصطلاح مورد نظر که به دفعات در قسمت­های مختلف متن مقاله از آن استفاده خواهد شد، آشنا شوند. استفاده مجدد از کلمات مخفف در چکیده بلا مانع بوده و دیگر نیازی به بیان مجدد نام کامل اصطلاح وجود ندارد.

در ادامه چکیده مقاله چاپ شده تحت عنوان “کامپوزیت­های پلیمری جایگزین چوب برای ساخت آلات موسیقی” در نشریه بسیار معتبر هنرهای زیبا آورده شده و پیرامون آن توضیحاتی ارائه گردیده است:

چکیده:

در این پژوهش معایب چوب برای کاربرد در ساخت آلات موسیقی از جمله حساسیت بالا به رطوبت، خواص متفاوت چوب در درخت­های مختلف از یک گونه و همچنین در قسمت­های مختلف از یک درخت، ساخت زمان­بر و مشکل سازهای چوبی، مقاوت پایین در برابر ضربه و سایر موارد که به صورت مفصل به آنها پرداخته شده است، مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به این معایب، نسل جدید کامپوزیت­های پلیمری برای جایگزینی چوب در ساخت ادوات موسیقی معرفی شد. در ادامه نشان داده شد که بکارگیری کامپوزیت­های چوب پلاستیک برای جایگزینی چوب در ساخت آلات موسیقی می­تواند بسیاری از مشکلات ذاتی چوب برای کاربرد در ساخت آلات موسیقی را بر­طرف نماید، با ­این حال برای ساخت تخته صدای کامپوزیتی استفاده از کامپوزیت­های لیفی که ساختاری دقیقا مشابه چوب دارند، به دلیل خواص ارتعاشی و آکوستیکی ویژه آنها، رشد بسیاری نموده است. عموما برای ساخت این نوع کامپوزیت­ها که می­توانند جایگزین مناسبی برای چوب در ساخت آلات موسیقی باشند، از انواع گوناگون الیاف­ طبیعی و مصنوعی و همچنین از انواع مختلف رزین­های پلیمری استفاده می­شود. از این رو در این مقاله از سه نوع مختلف الیاف مصنوعی (الیاف شیشه، کربن و کولار) و رزین پلی­استر غیر اشباع استفاده گردید. همچنین خواص آکوستیک این نمونه­ها در قیاس با نمونه های چوب درخت توت سفید و سروسیمین مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات نشان داد که الیاف کربن به­ همراه رزین پلی­استر بالاترین پارامترهای آکوستکی را در بین سایر نمونه­ها به خود اختصاص می­دهد و در نتیجه می­تواند به عنوان یک جایگزین بسیار خوب برای چوب با خواص استثنایی در ساخت آلات موسیقی به کار رود.

با مطالعه چکیده فوق می­توان فهمید که تلاش نویسندگان در جهت رفع مشکلات موجود در سازهای چوبی، محور اصلی پژوهش و مقاله فوق بوده است. در ادامه این چکیده در مورد مواد کامپوزیتی که کاربرد آنها می­توانند مشکلات چوب برای ساخت سازهای موسیقی را مرتفع نماید، توضیحاتی داده شده و خواص آکوستیکی این کامپوزیت­ها به صورتی خیلی خلاصه معرفی و بیان گردیده­اند. همچنین با مطالعه این چکیده می­توان فهمید که این پژوهش حاصل نتایج تجربی اندازه­گیری خواص آکوستک کامپوزیت­های پلیمری و مقایسه نتایج حاصله با نمونه­های شاهد چوبی است. در انتهای چکیده نیز نتیجه نهایی حاصل شده از این تحقیق که کارایی بالای کامپوزیت­های کربنی برای ساخت سازهای موسیقی می­باشد، بدون تحلیل نتایج و دلایل بدست آمدن این نتیجه، به شکلی بسیار خلاصه ذکر گردیده است. تنها مطالعه چکیده فوق اطلاعاتی کلی از جمله دلایل انجام پژوهش، مواد مورد آزمایش قرار گرفته، چگونگی بررسی خواص نمونه­ها و در نهایت نتیجه نهایی بدست آمده از تحقیق را در اختیار خواننده قرار داده و ایشان بدون مطالعه تمام مقاله نگرشی کلی نسبت به پژوهش انجام گرفته، پیدا خواهند شد.

با توجه به اینکه یک چکیده خوب باید بیان­کننده تمامی قسمت­های مقاله باشد به همین دلیل پیشنهاد می­شود که چکیده را در انتها و پس از نگارش تمامی قسمت­های مقاله بنویسید. زیرا به هر حال در صورت نوشتن سایر قسمت­های مقاله، نویسنده با درک بالاتری از محتویات بیان گردیده در مقاله نسبت به نگارش چکیده اقدام می­نماید.

در بسیاری از سمینارها و کنفرانس­های ملی و بین­المللی برای ارزیابی اولیه مقاله، ارسال چکیده آن درخواست شده تا پس از انجام بررسی­های مقدماتی بر روی چکیده فوق در صورت مطلوب بودن نتیجه داوری، متن کامل مقاله از نویسندگان درخواست گردد. در این شرایط با توجه به اینکه در غالب موارد در مرحله اول مقاله کامل نگارش نیافته است به همین دلیل به منظور ایجاد نمودن درک ذهنی مطلوب از کلیه مطالبی که قصد نگارش آنها در مقاله را دارید، پیشنهاد می­گردد تا با مجسم نمودن تمامی اجزای مقاله مورد نظر به نحوی مقاله را در ذهن خود نگارش یافته تصور کنید و بر مبنای این تصورات نسبت به نوشتن چکیده اقدام نمایید.

به منظور یکپارچه نمودن بیشتر چکیده، توصیه می­شود که کل آن در یک بند نوشته شود. البته از نظر مجلات در امر فوق الزامی وجود ندارد و در مقالات زیادی چکیده­های نگارش یافته در چند بند، را نیز می­توان ملاحظه نمود. حتی در بسیاری از مقالات ممکن است در داخل چکیده یک یا چند عکس نیز آورده می­شود که البته امر فوق بسیار نادر بوده ولی به هر حال از نظر اصول نگارش مقاله، صحیح می­باشد. بطورکلی چکیده­های بلند و چند­بندی عموما در نوشته­های مقصل­تر مانند پایان­نامه­ها، گزارش طرح­های پژوهشی و سایر موارد از این دست قابل مشاهده بوده و کاربرد آنها در مقالات علمی اگرچه مجاز است ولی چندان مرسوم نمی­باشد.

چنانچه پیشتر اشاره شد در پایگاه­های اینترنتی چکیده مقالات به صورت مجزا در اختیار خوانندگان قرار داده می­شود، همچنین در بسیاری از کنفرانس­ها و سمینارها به منظور کم کردن هزینه­ها فقط چکیده مقالات ارائه شده در سمینار در کتاب سیمنار منتشر می­گردند. به همین دلیل لازم است چکیده به عنوان قسمتی مستقل از مقاله، بدون هیچ­گونه وابستگی به سایر قسمت­ها به صورتی کاملا رسا و شیوا نوشته شود. به عبارت دیگر چکیده مقاله باید طوری نوشته شود که مستقلا و حتی بدون در اختیار بودن تمام مقاله نیز نمایی کلی از پژوهش انجام شده را به نمایش بگذارد. در این میان به منظور حفظ استقلال چکیده لازم است تا از نوشتن جملاتی که در آنها به متن مقاله ارجاع داده شده است مانند “همانگونه که در مقاله آورده شده است”، “این موضوع در نمودار۱ نشان داده شده است” و سایر موارد مشابه خودداری نمود.

با توجه به اینکه در مقاله ممکن است پارامترها و ویژگی­های مختلفی که از نظر محتوا دارای تفاوت­های زیادی می­باشند، مورد بررسی قرار گیرند به همین دلیل بیان تمامی محتوای مقاله در چکیده و در یک بند کاری بسیار مشکل می­باشد. در بسیاری از مقالات نوشته شده توسط نویسندگان کم­تجربه مشاهده می­گردد که متن چکیده یکپارچه نیست و انواع پرش­ها و سکته­های نگارشی که ناشی از تنوع موضوعی موجود در مقاله می­باشد، مشاهده می­شود. این در حالی است که یک چکیده خوب باید کاملا منسجم و یکپارچه بوده و به صورتی کاملا شیوا و قابل فهم درکی کلی از مقاله را برای خواننده میسر سازد. سخت­ترین قسمت نگارش مقاله، نوشتن چکیده آن بوده که در این میان تلاش در خواندن چکیده مقالات مختلف و همچنین تمرین زیاد می­تواند کمک­های زیادی به نویسندگان به منظور ارتقای توانایی آنها در نوشتن چکیده مقالات بنماید. بعلاوه در صورت نداشتن تجربه­های لازم در زمینه مقاله نویسی پیشنهاد می­شود که از مشاوره­ها و نقطه نظرات افراد متخصص در این زمینه استفاده کرده و یا در دوره­ها و کارگاه­های مقاله نویسی که در آنها نکات کلیدی برای نگارش مقالات بیان می­گردد، شرکت نمایید.

با توجه به اینکه مقالات منتشر شده در اکثر مجلات فارسی زبان معتبر، غالبا در پایگاه­های بین­المللی و فراکشوری نیز ارائه می­شوند، به منظور ارائه مناسب این مقالات اکثر مجلات فارسی زبان، برگردان عنوان و چکیده مقاله به زبان انگلیسی را نیز از نویسندگان درخواست می­نمایند. در این میان با توجه به اهمیت بسیار بالای امر فوق به منظور بالا بردن ضریب تاثیرگذاری مجلات در پایگاه­های ارائه شده، توصیه می­گردد که در نوشتن چکیده مقاله به زیان انگلیسی نیز کمال دقت را داشته و کلیه اصول بیان شده در مورد نحوه نگارش چکیده را رعایت فرمایید. همچنین به منظور کسب اطلاعات دقیق­تر در مورد تعداد کلمات مجاز در چکیده انگلیسی، پیشنهاد می­شود قسمت راهنمای نویسندگان مجلات را مطالعه فرمایید.

طریقه انتخاب واژگان کلیدی

یکی از قسمت­های تمامی مقالات علمی نوشتن چندین واژه کلیدی که از اهمیت زیادی در مقاله برخوردار می­باشند، دقیقا بعد از چکیده است. از آنجا که امروزه جستجو مقالات علمی غالبا در پایگاه­های اینترنتی و توسط موتورهای جستجوگر انجام می­شود، نوشتن کلمات کلیدی مناسب به جستجوی آسان­تر مقالات بسیار کمک کرده و سبب می­گردد تا افراد راحت­تر بتوانند مقالات مورد نظر را جستجو بنمایند.

بدیهی است که هرچقدر موتورهای جستجوگر راحت­تر بتوانند مقاله­ای را پیدا نمایند، مقاله فوق بیشتر مطالعه شده و امکان اینکه در آینده نویسندگان سایر مقالات در نوشته­های خود به آن ارجاع علمی بدهند، افزایش خواهد یافت. از آنجا که درجه اعتباری مجلات بر مبنای تعداد ارجات علمی که به مقالات نگارش یافته توسط آنها داده شده، تعیین می­گردد به همین دلیل برای مجلات، نگارش کلید واژه­های مناسب و مرتبط با مقاله که شانس پیدا شدن مقاله توسط موتورهای جستجوگر را بالا ببرد، بسیار مهم می­باشد.

یکی از دلایل دیگرِ لزوم نگارش تعدادی کلید واژه از مطالب اصلی بیان گردیده در مقاله کمک نمودن به جستجو کننده­ای که حتی حوصله مطالعه چکیده مقاله را نیز ندارد، می­باشد. بطوریکه وی پس از خواندن صرفا عنوان مقاله با تطابق دادن کلمات کلیدی و موضوعات مورد نظر، از ارتباط موضوعی مقاله با مطالب دلخواه، اطمینان حاصل نموده و در نهایت اقدام به خواندن چکیده و دریافت مقاله بنماید.

درج کلمات کلیدی مناسب، به کادر مجله نیز به منظور انتخاب داورهای مناسب برای بررسی مقاله کمک­های شایانی می­نماید، بطوریکه ممکن است سردبیر مجله با بررسی کلمات کلیدی نوشته شده در مقاله نسبت به انتخاب داورانی متخصص در زمینه­های فوق اقدام کند. به همین دلیل پیشنهاد می­شود که نویسندگان در انتخاب کلمات کلیدی کمال دقت را داشته و از ارتباط موضوعی کلمات کلیدی و اطلاعات اصلی بیان شده در مقاله اطمینان حاصل نمایند.

فرض نمایید که در مقاله­ای با عنوان “بازیافت راهکاری مناسب برای نجات طبیعت از زباله­های پلاستیکی” انواع روش­های بازیافت برای استفاده دوباره از زباله­های پلاستیکی تشریح و به بیان مزایا و معایب آنها پرداخته شده است، با توجه به مباحث اصلی مطرح شده در این مقاله، کلمات زیر را می­توان بعنوان کلید واژه انتخاب نمود:

“بازیافت، زباله­های پلاستیکی، بازیافت مکانیکی(به عنوان یکی از روش­های بازیافت)”

تعداد واژه­های کلیدی بسته به فرمت نگارش مجلات مختلف متفاوت می­باشد، در این میان در قسمت راهنمای نویسنگان مجلات تعداد واژه­های کلیدی قابل قبول برای پذیرش مقالات بیان شده است. اگرچه تعداد واژه­های کلیدی در مجلات مختلف بسته به ساختار نگارش مقالات متفاوت می­باشد ولی به هر حال تعداد آنها در اکثر مجلات در بین ۴ الی ۶ واژه می­باشد.

واژه­های کلیدی باید بر مینای کلیات و مسائل اصلی بیان شده در مقاله انتخاب گردند، در این میان برای انتخاب صحیح واژه­های کلیدی برای مقاله نگارش یافته، تصور کنید که خود شما در موتورهای جستجوگر اینترنتی به دنبال مقاله­ای مانند مقاله نگارش یافته می­باشید، در این میان مناسب­ترین واژه­هایی که نوشتن آنها در موتورهای جستجوگر شما را به پیدا کردن مقاله مربوطه نزدیک خواهند کرد، بهترین واژه­های کلیدی برای آن مقاله می­باشند.

رعایت صداقت در نوشتن کلمات کلیدی امری بسیار اساسی بوده بطوریکه کلمات کلیدی باید بر مبنای مهمترین پارامترها و قسمت­های مقاله انتخاب گردند. متاسفانه بسیاری از افراد برای پیدا شدن راحت­تر مقاله در موتورهای جستجوگر و یا برای اینکه در نگاه اول تاثیرات مثبت بیشتری بر روی داوران و سایر خوانندگان مقاله ایجاد نمایند، کلمات کلیدی را بدون داشتن ارتباط محتوایی با نکات اصلی مقاله انتخاب می­نمایند. امر فوق علاوه بر اینکه تاثیر مثبتی بر روی داوران و خوانندگان مقاله نخواهد داشت بلکه پس از مطالعه سایر قسمت­های مقاله حس بدبینی به صحت مطالب مقاله را نیز در آنها تقویت نموده و حتی ممکن است سبب ایجاد مشکلاتی در پذیرش مقاله گردد.

اصول نگارش مقدمه

یکی از قسمت­های بسیار مهم در مقالات علمی مقدمه می­باشد که نحوه نگارش آن تاثیرات بسیار زیادی در جهت دادن به ذهن داور بررسی کننده مقاله و در نهایت تایید یا رد شدن نهایی آن خواهد داشت. مقدمه در اصل بیان عللی است که نویسنده را ترغیب به انجام پژوهش و نوشتن مقاله کرده است. در مقدمه که اولین بخش اصلی مقاله می­باشد باید در راستای همسو کردن افکار خواننده با مطالب ارائه شده در مقاله تلاش نموده و مقدمات ذهنی لازم را برای ورود به بیان فعالیت­های تخصصی نویسندگان در خواننده ایجاد نمود. به عنوان مثال پژوهشگری اثرات مخرب زباله­های پلاستیکی بر محیط زیست را مطالعه و امکان­پذیری جایگزینی این ظروف با ظروف کاغذی را بررسی نموده است. در این میان لازم است که در ابتدای مقدمه پیرامون دلایل ایجاد انگیزه در نویسنده برای بررسی این موضوع و به بیان مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، پرداخت. در مثال مورد نظر در مورد موضوع “جایگزین نمودن ظروف پلاستیکی با ظروف کاغذی” می­توان مقدمه را به صورت زیر آغاز نمود:

امروزه زباله­های پلاستیکی تبدیل به جزئی جدا­نشدنی از زندگی شهری که اثرات تخریبی بسیاری بر روی محیط زیست دارند، گردیده­اند. [۱] بطور کلی با توجه به عدم تجزیه­پذیری سریع زباله­های پلاستیکی، ماندگاری بالای آنها چهره طبیعت را تغییر و مشکلات زیست محیطی بسیاری را ایجاد نموده است. [۲]

در مقدمه و به طور کلی در تمامی قسمت­های مقالات علمی (به غیر از چکیده و نتیجه­گیری) ذکر تمامی مطالب باید همراه با درج منبعی که مطلب فوق از آن استخراج شده است، بالافاصله پس از بیان مطلب همراه باشد. نحوه بیان مراجع در متن مقاله بسته به فرمت نگارش مجلات متفاوت بوده و نگارش مقالات دقیقا منطبق با اصول فوق الزامی می­باشد. با دقت در مقدمه آورده شده در فوق از قرارگیری [۱] بعد از مطلب اولیه می­توان فهمید که این مطلب از منبع شماره ۱ که در انتهای مقاله آورده شده، استخراج گردیده است. نحوه ارائه مراجع مطابق با مثال فوق یکی از روش­های مرسوم برای ارائه آنها در داخل متن می­باشد، با این حال روش­های دیگری نیز برای ارجاع دادن به مراجع در داخل متن وجود دارد که از جمله آنها می­توان به ذکر نام نویسندگان و تاریخ انتشار منبع مورد استفاده اشاره کرد. به منظور درج صحیح منابع استفاده گردیده در متن مقاله، مطالعه راهنمای نویسندگان مجلات الزامی می­باشد.

چنانچه بیان گردید مرحله اول در نوشتن مقدمه مقالات بیان نمودن مشکلاتی است که علل اصلی انجام پژوهش می­باشد. پس از مشخص کردن مشکلات موجود لازم است تا در مورد فعالیت­ها و پژوهش­هایی که برای حل این مشکلات پیشتر انجام شده است، با ذکر منابع، توضیحاتی آورده شود. به خاطر داشته باشید که غلو علمی در تایید شدن مقالات نتیجه معکوس خواهد داشت و به عبارت دیگر هرچقدر که موضوعی جدید بوده و در آن نوآوری وجود داشته باشد، به هر حال می­توان مطمئن بود که در زمینه­هایی مشابه تحقیقاتی صورت گرفته است. در این میان برای اینکه خواننده بتواند با پیشینه تحقیق در زمینه فوق ارتباط بیشتری برقرار نماید، بیان مهمترین و مشابه­ترین پژوهش­ها در زمینه مورد بحث امری الزامی می­باشد. بیان پیشینه تحقیق علاوه بر اینکه ذهن خواننده را برای درک بهتر پژوهش­های بیان گردیده در مقاله آماده می­سازد به نوعی نشان دهنده اهمیت موضوع تحقیق نیز می­باشد. به عبارت دیگر با ذکر پیشینه پژوهش­های انجام شده به نوعی اهمیت موضوع پژوهش نیز به خواننده القا می­گردد، بدین معنی که موضوع مورد بحث آنچنان مهم می­باشد که بسیاری از پژوهشگران را ترغیب به تحقیق در آن زمینه کرده است.

در مثال مورد بحث یعنی “بررسی اثرات زباله های پلاستیکی بر محیط زیست و امکان­سنجی جایگزین نمودن ظروف پلاستیکی با ظروف کاغذی” قسمت دوم مقدمه یعنی پیشینه تحقیق را می­توان به صورت زیر نوشت:

در این میان برای از بین بردن مشکلات زیست محیطی زباله­های پلاستیکی، محمدی روش بازیافت را روشی موثر ارزیابی کرده است [۳]، این در حالی است که ناصری و همکاران بیشتر از انجام اقدامات فیزیکی، بحث آموزش و فرهنگ­سازی را راهگشای نجات طبیعت از زباله­های پلاستیکی دانسته­اند [۴]، در مواردی نیز لزوم برخورد قانونی و قضایی با آلوده­کنندگان محیط زیست پیشنهاد شده است [۵-۶]

با توجه به اینکه در بخش پیشینه تحقیق هدف آشنا ساختن ذهن خوانندگان با تحقیقات انجام شده در زمینه­های مشابه می­باشد، به همین دلیل لازم است که طی یک یا چند جمله نتیجه عملی بدست آمده از تحقیقات آنها را بیان نمود. به عبارت دیگر هدف از بیان قسمت پیشینه تحقیق، تحلیل و بررسی مفصل نتایج تحقیقات انجام شده توسط سایر پژوهشگران نیست، بلکه به منظور آشنا نمودن خواننده­ها با موضوع پژوهش و هم­راستا کردن ذهن آنها با اهمیت موضوع و دلایل انجام پژوهش فقط بیان نتایج نهایی سایر پژوهش­ها به صورتی بسیار مختصر الزامی می­باشد.

بیان پیشینه تحقیق نباید از یکپارچگی مقدمه کاسته و مقاله را درگیر تحقیقات پراکنده سایر پژوهشگران بنماید. به منظور حفظ نمودن یکپارچگی متن مقاله پیشنهاد می­شود که در هنگام بیان نمودن سوابق تحقیقاتی انجام شده در مورد موضوع نظر، سعی شود پیشینه پژوهش با نظمی خاص ارائه گردد. به عنوان مثال ذکر پیشینه پژوهش بر مینای زمان به وقوع پیوستن آنها و یا با توجه به درجه اهمیت، می­تواند اقداماتی موثر در راستای منسجم کردن متن مقدمه باشد.

چنانچه مفصلا بیان گردید قسمت اول مقدمه بیان مشکلات موجود و دلایلی که پژوهشگران را ترغیب به انجام پژوهش نموده، می­باشد. در قسمت دوم مقدمه توضیحاتی در مورد پیشینه تحقیقات و پژوهش­های انجام شده بر روی موضوع مورد نظر، بیان می­گردد. پس از بیان پیشینه تحقیقات، لازم است که از موضوعات فوق به عنوان دربی برای وارد شدن به مباحث پژوهش خود استفاده نمود. به عبارت دیگر پیشینه پژوهش را باید طوری بیان کرد که پس از پایان یافتن آن، نوعی خلأ و کاستی در ذهن خواننده شکل بگیرد و در نهایت با معرفی پژوهش انجام شده خلأ موجود را پر و کاستی­های موجود را برطرف نمود. به عنوان مثال پس از پایان یافتن پیشینه پژوهش با بیان عبارتی مانند “حتی با وجود پژوهش­های انجام شده، باز هم مشکلات موجود حل نشده باقی مانده و در عمل لزوم پیدا نمودن راهکارهای جدید برای حل مشکلات اشاره شده الزامی می­باشد. به همین دلیل در این پژوهش برای حل این مشکلات راهکارهای جدید ارائه شده است”.

در مثال مورد بحث یعنی “بررسی اثرات زباله­های پلاستیکی بر محیط زیست و امکان­سنجی جایگزین نمودن ظروف پلاستیکی با ظروف کاغذی” قسمت نهایی مقدمه، که پل ارتباطی قسمت­های اولیه با پژوهش انجام شده توسط خود محققین می­باشد، را می­توان به صورت زیر بیان نمود:

حتی با وجود تحقیقات و راهکارهای ارائه شده، با این حال در عمل تاثیرات مثبتی در رها کردن محیط زیست از زباله­های پلاستیکی مشاهده نمی­شود و زیان­های زیست محیطی انباشته شدن ظروف پلاستیکی هر روزه افزایش می­یابد، به همین دلیل در این مقاله امکان­سنجی جایگزین نمودن ظروف پلاستیکی با ظروف کاغذی مطالعه و میزان بازدهی این روش مورد بررسی قرار گرفت.

ایجاد نمودن ارتباط قوی بین پیشینه تحقیقات انجام شده و موضوع مقاله یکی از مهمترین بخش­های مقاله بوده و نگارش این بخش بشکلی مطلوب نیازمند خواندن مقالات متعدد و همچنین تمرین و ممارست زیاد می­باشد. باید دقت نمود که این قسمت مهمترین بخشی می­باشد که در آن نوسنده به بیان اهمیت پژوهش انجام شده و نحوه پرداختن به موضوع، می­پردازد. در این قسمت که آخرین بخش مقدمه می­باشد، باید به نحوی کل مطالب مقدمه را جمع­بندی کرده و روند مقاله را به صورتی خلاصه بیان نمود. باید توجه داشت که در این بخش فقط اشاره­ای مختصر به روند کلی مقاله مکفی بوده و از تشریح کامل کلیه اهداف مقاله و بحث پیرامون نتایج بدست آمده، خودداری می­گردد.

شاید بتوان بیان کرد که هدف از نوشتن کل مقدمه رسیدن به همین دو یا سه خط نهایی مقدمه که جمع­بندی تمامی مطالب بیان شده می­باشد، است. به عبارت دیگر قسمت فوق سر در ورود به تحقیقات انجام شده توسط نویسندگان بوده و به همین دلیل سهم بسیار زیادی در همراه نمودن خوانندگان با مقاله خواهد داشت. در قسمت نهایی مقدمه که جمع­بندی کلیه مطالب مقدمه است باید به مانند یک فروشنده با تجربه که با رعایت صداقت به معرفی اهمیت و مزایای استفاده از اجناس خود پرداخته و خریداران را با خود همراه می­سازد، به نحوی صحیح به بیان ضرورت انجام این تحقیق پرداخته و با بازار گرمی سعی در تشویق خوانندگان به خواندن کامل مقاله نمود.

میزان تمایل خوانندگان به مطالعه مقاله، غالبا به نحوه توجیه دلایل و کاستی­هایی که نویسندگان را به انجام دادن تحقیق سوق داده است، برمی­گردد. طبیعی است که اگر نویسنده نتواند به بیان دلایلی کافی در مورد علل انجام پژوهش بپردازد، نمی­تواند به نحوی مطلوب خوانندگان را با خود همراه نماید. به منظور متمایل کردن بیشتر خوانندگان به مطالعه مقاله، پیشنهاد می­شود که کلیه موارد مقدمه از جمله ضرورت پرداختن به موضوع تحقیق و تاریخچه آن را طوری بنویسید که در خواننده این احساس به وجود آید که تحقیقی که در این مقاله به آن پرداخته شده است، بسیار مهم و کلیدی بوده و درک نتایج آن می­تواند تاثیرات مثبت بسیار زیادی را به همراه داشته باشد.

در نگارش مقدمه به غیر از چند جمله آخر که در آنها محقق به معرفی روند کلی ارائه شده در مقاله می­پردازد، سایر قسمت­ها که غالبا بر اساس دانسته­ها و مطالعات نویسندگان تهیه شده است، باید با ارائه دقیق منابع مورد استفاده قرار گرفته­، همراه باشد. نکته­ای که همیشه سبب ایجاد شدن سوال برای بسیاری از مقاله­نویسان می­گردد این است که بسیاری از مطالبی که در مقدمه بیان می­شود اصول اولیه موضوع بوده و تمامی خوانندگان با آنها آشنا می­باشند، آیا در چنین مواقعی بیان نمودن منبع الزامی است؟ بعنوان مثال در مقدمه بحث شده یعنی بررسی اثرات زباله­های پلاستیکی بر محیط زیست و امکان­سنجی جایگزین نمودن ظروف پلاستیکی با ظروف کاغذی ذکر منبع برای جمله “تخریب و از بین رفتن پلاستیک­ها در حدود چند هزار سال زمان نیاز دارد”، با توجه به اینکه تقریبا هرکسی از این موضوع اطلاع دارد، الزامی می­باشد؟

در پاسخ به سوال فوق باید اشاره نمود که ارائه مطالب مستند به اعتبار مقاله افزوده و حس اطمینان بیشتری در خواننده ایجاد می­کند. بیان مرجع دقیق مطالب ارائه شده در مقدمه بیشتر از سایر بخش­های مقاله دارای اهمیت بوده و به همین دلیل با حساسیت بسیار بالای داوران همراه می­باشد. مطالبی مانند جمله فوق اگرچه تقریبا بدیهی بوده، ولی به هر حال ذکر منبع مناسب برای آنها چیزی از نویسنده کم نخواهد کرد. در چنین مواردی که مطالب بیان گردیده تقریبا واضح بوده، به خصوص در صورت بیان آنها در مقدمه، پیشنهاد می­شود که به منظور کم کردن حساسیت داوران بررسی کننده نسبت به بیان مرجع مناسب اقدام گردد. اگر عبارت بدیهی در جایی به غیر از مقدمه قرار داشت، از آنجا که در متن مقالات اکثر مطالب بیان گردیده حاصل آزمایشات و یا تحلیل­های خود محققین می­باشد، اهمیت درج ارجاعات در آنها نسبت به مقدمه بسیار کمتر بوده و حتی در صورت عدم ذکر منبع برای چنین عبارات واضحی، به اعتبار مقاله لطمه­ای وارد نمی­گردد.

با توجه به اینکه مقدمه ذهن خوانندگان و داوران را با موضوع مورد بحث در مقاله هم­جهت کرده و با ایجاد کردن فضایی خاص، علاقه­مندی خوانندگان برای همراه شدن با مقاله و خواندن کامل آن را موجب می­گردد، به همین دلیل با قاطعیت می­توان بیان کرد که مقدمه بیشترین تاثیر را در پذیرش و یا رد شدن نهایی مقاله خواهد داشت. در این میان به منظور نگارش مقدمه­ای صحیح و بدون نقص توصیه می­گردد با چندین بار خواندن آن از رعایت نمودن کلیه اصول مقدمه­نویسی مطمئن گشته و کلیه اشکالات نگارشی را ویرایش نمایید.

با توجه به اینکه نوشتن مقدمه خوب نیازمند الگوبرداری و تمرین می­باشد، در ادامه مقدمه تعدادی از مقالات چاپ شده توسط نویسندگان ارائه شده است. پیشنهاد می­شود که مقدمه­های ذیل را چندین بار مرور و بررسی کرده و نسبت به پیدا کردن جملات متناظر با اصول مقاله­نویسی که در فوق به آنها پرداخته شد، اقدام نمایید:

نام مقاله:

مطالعه رفتار کششی و جذب آب چند سازه­های چوب/ اپوکسی و چوب/ پلی­استر

چاپ شده در:

نشریه علمی پژوهشی صنایع چوب و کاغذ ایران

مقدمه:

امروزه چوب در کاربردهای بسیاری مانند ساخت انواع کابینت، در و پنجره، انواع کمد، آلات موسیقی و … مورد استفاده قرار می­گیرد. شاید بتوان مهمترین دلایل این استفاده را قیمت پایین و در دسترس بودن همیشگی در کنار زیبایی و جلوه خاص آن برشمرد. با این حال استفاده از چوب معایبی نیز به دنبال دارد که از مهمترین آنها می­توان به حساسیت بسیار بالای قطعات چوبی به رطوبت و همچنین مقاومت پایین آنها در برابر ضربه و تنش­های مکانیکی اشاره کرد. بعلاوه فرآیند ساخت قطعات چوبی بسیار زمان­بر و مشکل می­باشد. موارد فوق سبب توجه دانشمندان به تولید کردن چندسازه­هایی که در آنها ذرات پودری چوب در بین ماتریس پلیمری قرار گرفته اند، گردید به طوریکه با کاربرد این چندسازه­ها بتوان ضمن بهره­گیری از مزایای چوب معایب آن را برطرف نمود [۱ و ۲].

برای تولید این چندسازه­ها از رزین­های پلیمری و ذرات چوب (در اندازه­های مختلف) به­عنوان تقویت­کننده پلیمرها استفاده می­گردد، به­طوریکه ذرات چوب توسط پلیمر در بر گرفته می­شوند. پلیمرهای اصلی که برای ساختن چندسازه­های چوب­پلیمر مورد استفاده قرار می­گیرند معمولا پلیمرهای گرمانرم مانند پلی­اتیلن و پلی­پروپیلن (که هم در حلال حل می­شوند و هم می­توان آنها را بارها و بارها ذوب نمود)، می­باشند که علت گسترش آن کاربرد فرآیندپذیری آسان و قیمت مناسب رزین­های گرمانرم است [۳- ۷]. از این رو در مطالعات گسترده ای خواص مختلف چندسازه­های چوب پلیمر ساخته شده با رزین­های گرمانرم بررسی شده است [۸ – ۱۲].

اگرچه کاربرد رزین­های گرمانرم در سال­های گذشته رشد بسیار بالایی داشته است، با این حال باید توجه داشت که رزین­های گرمانرم پلیمرهای غیر قطبی می­باشند. به همین دلیل در حالت عادی سازگاری مناسبی در بین رزین­های گرمانرم با ساختاری غیر قطبی و چوب که دارای گروه­های قطبی هیدروکسیلی است، وجود ندارد. تلاش­ها برای رفع این مشکل معمولا به اضافه کردن عوامل سازگار کننده بر روی ماتریس پلیمری و یا انجام عملیات سطحی مختلف بر روی تقویت کننده (چوب) منجر شده است [۱۳- ۱۵].

از دیگر معایب کاربرد رزین­های گرمانرم که آن نیز از خنثی و غیر قطبی بودن آنها منجر می­شود مشکلاتی است که در زمینه رنگ­آمیزی آنها وجود دارد، به­طوریکه معمولا رنگ­آمیزی یکنواخت آنها سختی­های بسیار زیادی برای تولیدکنندگان به­همراه دارد، اگرچه چندسازه­های ساخته شده با رزین­های گرمانرم با استفاده از انواع رنگدانه­ها در هنگام ساخت رنگ­آمیزی می­گردند ولی به هر حال یکنواختی و کیفیت رنگ­آمیزی آنها نسبت به چندسازه­های ساخته شده با رزین­های گرماسخت که معمولا قطبی و غیر خنثی می­باشند، پایین­تر است [۱۶ و ۱۷].

در این میان بسیاری از تحقیقات اثبات کرده است که با کاربرد رزین­های گرماسخت به جای پلیمرهای گرمانرم می­توان بسیاری از مشکلات فوق را برطرف نمود. در رزین­های گرماسخت معمولا طی یک واکنش شیمیایی موسوم به پخت ساختاری کاملا یکپارچه که به هیچ عنوان قابل ذوب و یا حل شدن نیست، تشکیل می­شود. با توجه به اینکه کاربرد رزین­های گرماسخت همیشه با انجام یک واکنش شیمیایی برای پخت توام می­باشد به همین دلیل در این رزین­ها همیشه گروه­های عاملی بسیاری که مستعد انجام واکنش­های شیمیایی می­باشند، وجود دارد و همین تمایل بالا به انجام واکنش شیمیایی سبب می­گردد که با جایگزین نمودن آنها به جای رزین­های گرمانرم بتوان بسیاری از مشکلات ذکر شده را مرتفع ساخت [۱۸- ۲۱].

اگرچه در مورد کاربرد رزین­های گرماسخت برای ساخت چندسازه­های چوب پلیمر تحقیقاتی انجام شده است ولی در این زمینه کمبود منایع تحقیقاتی تا حدودی مشهود می­باشد[۱۸- ۲۱]. به همین دلیل در این مقاله دو نوع رزین گرماسخت اپوکسی و پلی­استر غیر اشباع انتخاب و خواص چندسازه­های ساخته شده از آنها و پودر چوب مثل خواص مکانیکی و جذب آب مورد بررسی قرار گرفت.

دقت در مقدمه نوشته شده در فوق نشان می­دهد که اگرچه پیشینه تحقیق در این مقدمه به صورتی مفصل بیان شده است ولی با این حال نامی از هیچ یک از افرادی که در گذشته در این زمینه فعالیت داشته­اند، آورده نشده است. پیشینه تحقیق را همچنین می­توان با ذکر نام محققینی که در موضوع مطالبی منتشر نموده­اند، بیان نمود. به منظور آشنایی بیشتر خوانندگان با چگونگی ذکر کردن نام نویسندگان در پیشینه تحقیق، در زیر مثالی دیگر که مقدمه یکی دیگر از مقالات نوشته شده توسط نویسندگان می­باشد، آورده شده است:

نام مقاله:

طراحي و ساخت كامپوزيت‌هاي پليمري از الیاف طبیعی و مصنوعی با رزین پلی‌استر براي جايگزيني چوب در ساخت آلات موسيقي

چاپ شده در:

نشریه علمی پژوهشی تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران، جلد۲۶، شماره۴، سال ۱۳۹۰

مقدمه:

امروزه در سراسر جهان استفاده از چوب در ساخت آلات موسیقی کاربرد بسیار دارد، بطوریکه در ساخت اکثر سازهای ارف و سازهای آکوستیک و حتی در ساخت انواع پیانو از گونه‌های مختلف چوب استفاده می‌شود. به­عنوان مثال استفاده از چوب‌هایی چون چوب لاله درختی، گردو، پالیساندر، سرو اسپانیایی، افرا، بلوط، نوئل، رز چوب و… را در ساخت گیتار و استفاده از چوب درختانی چون افرا، بید، آبنوس، صنوبر و … را در ساخت ویوولون می‌توان نام برد (Rujinirun و همکاران، ۲۰۰۳). گرچه این کاربرد عمومیت دارد اما استفاده از چوب معایبی را به دنبال دارد (موسوی و پیرایش­فر، ۱۳۸۷و ۱۳۸۸)، معایبی چون:

• نداشتن صدای مطلوب در محیط­های مرطوب
• مقاومت کم در برابر ضربه
• زمانبر بودن فرایند ساخت ساز به دلیل طولانی بودن مدت زمان فرآوری چوب
• احتمال وجود مشکلاتی چون وجود گره در چوب که می­تواند در ساخت سازی با کیفیت مطلوب و صدا­دهی مناسب ایجاد مشکل کند
• امکان تغییر شکل ساز با گذشت زمان که غالبا در دسته سازهای زهی قابل رویت است
• احتمال وجود خطای سازندگان در حین ساخت و یا تراشیدن ساز.

بسیاری از بررسی­ها اثبات نموده است که استفاده از کامپوزیت­های پلیمری به جای چوب، می­تواند بسیاری از مشکلات فوق را برطرف نماید. به طوری­که با استفاده از این مواد می­توان، سازی اصلاح شده با مزایایی بسیار را تولید نمود، که در زیر به تعدادی از این مزایا پرداخته شده است [Pedgley و همکاران، ۲۰۰۹ و موسوی پیرایش­فر ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸]:

• داشتن استحکام بسیار بالا
• اصلاح تاثیر­پذیری از رطوبت
• کوتاه کردن مدت زمان تولید ساز
• توانایی تنظیم و اصلاح خواص آکوستیک کامپوزیت برای دستیابی به صدایی مطلوب و دلنشین
• ایجاد خواص گرمایی اصلاح شده (چوب به تنهایی از مقاوت گرمایی نسبتا پایینی برخوردار است ولی این کامپوزیت­ها می­توانند خواص خود را در محدوده دمایی بسیار بالایی حفظ کنند)
• قیمت پایین­تر ساز
• بر­طرف کردن نقائصی که قبلا به آنها اشاره شد
• جلوگیری از تخریب محیط زیست و حفظ منابع طبیعی.

در این میان Liang و همکاران (۱۹۹۹) خواص آکوستیک را در آلیاژ­های دوتایی از رزین­های اپوکسی انعطاف­پذیر و سخت، با تغییر دادن نوع رزین­ها و ترکیب درصد­های آنها و همچنین تغییر دادن نوع هاردنر بررسی نمود و به این نتیجه رسید که آلیاژ کردن انواع اپوکسی­ها با سختی­های متفاوت خواص آکوستیک را در بازه وسیعی تغییر می­دهد، همچنین وی اثبات نمود که در این آلیاژ­های دوتایی خواص آکوستیک به شدت به نوع هاردنر و همچنین میزان ترکیب درصد­ها وابسته است.

همچنین Janes (2004) و Davis (1994) اذعان نموده­اند که موفق به ساخت تخته صدایی با استفاده از الیاف کربن و رزین اپوکسی شده­اند. آنها در گزارش اختراع خود از کارایی کامپوزیت معرفی شده خبر دادند، Pergley و همکاران (۲۰۰۹) نیز پیش بینی نموده است که بتوان با استفاده از فوم های پلی کربناتی تخته صدای پلیمری تولید نمود، Wegst (2006) نیز به شرح مقدمه ای کلی در مورد خواص آکوستیک کامپوزیت های کربنی پرداخته است.

این در­حالی است که جستجوهای انجام شده توسط این تیم پژوهشی نشان داد که هیچگاه خواص آکوستیک کامپوزیت­های لیفی به صورت جدی مورد مطالعه قرار نگرفته است. از اینرو، در این پژوهش خواص آکوستیک کامپوزیت­های ساخته شده از الیاف کربن، شیشه و کنف به­همراه رزین ترموست پلی­استر مورد ارزیابی قرار گرفت.

چنانچه در مقدمه دوم ارائه شده ملاحظه می­گردد، پیشینه تحقیق در این مقدمه بر خلاف مقدمه اول آورده شده، با ذکر کردن نام نویسندگان همراه می­باشد. باید دقت داشت که نوشتن مقاله با هر دو روش کاملا صحیح بوده و حتی می­توان بسته به شرایط ترکیبی از هر دو روش فوق را در نگارش مقاله به کار بست.

با دقت در نحوه بیان منابع در دو مقدمه­ای که به عنوان مثال آورده شد، می­توان فهمید که نحوه ارائه منابع در داخل متن این دو مقاله متفاوت است. چنانچه ملاحظه می­شود در مقاله اول مرجع هر جمله و مطلب بیان گردیده، بالافاصله به صورت نوشتن اعدادی که نشان دهنده شماره مرجع مطلب فوق می­باشند، ذکر می­گردد. این در حالی است که در مقدمه دوم، مرجع هر مطلب با درج کردن نام نویسنده اول و تاریخ انتشار هر منبع، دقیقا بعد از بیان هر عبارت، آورده شده است. از آنجا که هر دو مقاله فوق بر اساس اصول نگارش تعیین شده توسط دفتر مجلات نگارش یافته­اند، به راحتی می­توان به وجود تفاوت­های ظاهری زیاد در نگارش مقاله برای مجلات مختلف پی برد. چنانچه پیشتر نیز اشاره گردید هر مجله­ای برای پذیرش و چاپ مقاله­های دریافتی دارای فرمت و اصول نگارش خاصی بوده که نوشتن مقالات دقیقا مطابق با فرمت فوق الزامی است. در این میان قبل از ارسال مقاله برای مجله مورد نظر شدیدا توصیه می­شود که قسمت راهنمای نویسندگان مجله را با دقت مطالعه کرده و کلیه موارد آن را موبه­مو در مقاله خود رعایت فرمایید.

مبانی نظری تحقیق

در مبانی نظری یا ادبیات تحقیق، برای اینکه بتوان دانش خواننده را به حدی مناسب که برای درک مطالب بیان گردیده در مقاله الزامی می­باشد، رسانید لازم است که به تشریح مفاهیم، تعاریف و تاریخچه موضوع پژوهش پرداخته ­شود. به بیان ساده­تر در صورتی که درک مطالب ارائه گردیده در مقاله نیازمند داشتن اطلاعاتی پیش­نیاز باشد که غالب خوانندگان از داشتن آن محروم هستند، جهت همراه کردن خوانندگان، بیان مطالب فوق قبل از وارد شدن به محتوای اصلی مقاله الزامی است.

نویسنده مقاله باید بر ادبیات تحقیق مسلط بوده و مبانی نظری موضوع تحقیق خود را به طور مختصر ولی کاربردی بیان نماید. مبانی نظری تحقیق باید با استناد و ارجاع علمی به منابع مناسب ارائه شود. فرض کنید که نتایج آزمایشگاهی ارائه گردیده در مقاله با استفاده از یک دستگاه و با آزمونی خاص بدست آمده است بطوریکه مبانی ریاضی­ای که آزمون بر اساس آنها تعریف شده است، برای مخاطبان مقاله ناآشنا است. در این میان به منظور آشنا نمودن خوانندگان بیان مبانی نظری و علمی که دستگاه یا آزمون فوق بر مبنای آنها طراحی شده است، الزامی می­باشد. به عبارت دیگر خواننده زمانی می­تواند از نتایج مقاله برداشت صحیحی داشته باشد که از کلیه مبانی علمی و نظری که تحقیق و پژوهش انجام شده بر پایه آن استوار می­باشد، اطلاعاتی کامل و پایه­ای داشته باشد.

در مقالاتی که مبانی تحقیق در آنها پیچیده و یا ریاضی­گون بوده و یا درک مطالب ارائه شده در مقاله نیازمند داشتن اطلاعاتی کامل از تاریخچه موضوع است، می­توان بخشی مجزا از مقاله که غالبا بعد از مقدمه است را به بیان مبانی نظری تحقیق اختصاص داد و در آن قسمت کلیه موارد پیش­نیاز برای درک مقاله را بیان نمود. این در حالی است که در صورتی که بیان مبانی نظری تحقیق چندان مفصل نباشد می­توان بدون اختصاص دادن قسمتی مجزا در سایر قسمت­ها به خصوص در قسمت تجربی که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد، اطلاعات مورد نیاز را بیان نمود.

در هنگام نوشتن مقالات علمی مد نظر داشته باشید که مخاطب چنین مقالاتی غالبا قشر متخصص و دانشگاهی که پیرامون موضوع مورد بحث دارای اطلاعات کافی بوده، می­باشند. به همین دلیل در هنگام بیان مبانی تحقیق لازم نیست کلیه مبانی اولیه و پایه­ای به صورت کامل بیان گردند. به عبارت دیگر بیان مبانی نظری تحقیق تحت عنوان بخشی جداگانه و به صورت مفصل، زمانی الزامی است که درک مطالب بیان گردیده در مقاله حتی برای قشر متخصص و دانشگاهی نیز بدون بیان نمودن توضیحاتی پیش­نیاز غیر ممکن است. به همین دلیل در چنین مقالاتی غالبا در قسمتی مجزا تحت عنوان مبانی نظری تحقیق که بعد از مقدمه مقاله آورده می­شود، به بیان توضیحات مربوطه پرداخته می­شود.

در اکثر موارد مبانی نظری تحقیق در قسمت روش تحقیق مقاله توضیح داده می­شوند و یا در بخش ارائه نتایج به صورتی پیوسته بیان می­گردند. بنابراین دانستن اینکه آیا اختصاص دادن قسمتی جداگانه برای بیان مبانی نظری تحقیق لازم است یا خیر، تا حدودی نیازمند تجربه می­باشد. بطورکلی در تعداد کمی از مقالات قسمت جداگانه­ای به نام مبانی نظری تحقیق وجود دارد و در اکثر مقالات چنانچه اشاره گردید، موارد مورد نیاز به صورت خلاصه در سایر قسمت­ها آورده می­شوند. علاوه بر موارد فوق بایستی اسلوب هر مجله در مورد فرمت مقالات را نیز در نظر گرفته و مقالات را بر مبنای آن نوشت. به عبارت دیگر لازم است تا نویسنده قسمت راهنمای نویسندگان مجله را با دقت خوانده و فرمت و سبک و سیاق کلی مقالاتی که آن مجله پیشتر منتشر کرده است را در مقاله خود کاملا رعایت نماید. در صورتی که دفتر مجله نوشتن بخشی مجزا به نام مبانی نظری تحقیق را الزامی دانسته باشد (امری که در بسیاری از مجلات فعال در زمینه­های علوم انسانی رایج می­باشد)، لازم است تا نویسندگان نیز این بخش مجزا را در مقاله خود ایجاد نمایند و در غیر این صورت نویسندگان دارای آزادی بوده و بسته به نوع پژوهش و تحریر خود می­توانند بخشی مجزا به نام مبانی نظری تحقیق را ایجاد نمایند و یا آن مطالب را به سایر بخش­ها برده و از ایجاد بخشی مجزا به نام مبانی نظری تحقیق خودداری کنند.