انسان کیست؟ بعضی ها دارا بودن عواطف و احسسات قوی انسان را وجه تمایز او با موجودات دیگر می دانند. مسلماً همگی ما با تجربه هایی نظیر خشم، حسادت، طمع، نفرت، پوچی، آرمان گرایی، محبت، و عشق کم و بیش آشنا بوده ایم. ادبیات به نویسنده امکان می دهد تا چنین تجربه هایی را با خوانندگانش سهیم شود. ادبیات نه تنها با انتقال دادن تجربه انسانی بلکه با فراهم آوردن موقعیتی که به خواننده اجازه می دهد تا خودش شخصاً و به صورت تخیلی در آن تجربه خاص شرکت نماید سروکار دارد. ادبیات وسیله ای است که به خواننده امکان می دهد تا زندگی کامل تر، عمیق تر، غنی تر و آگاهانه تری داشته باشد. ادبیات ما را با تجربیاتی آشنا می کند که خودمان شخصاً نداشته ایم. به علاوه ادبیات می تواند تجربیاتی که خودمان از زندگی داشته ایم را عمیق تر و ژرف تر گرداند. ادبیات شامل مطالعات فلسفی، روان شناختی، بین فرهنگی و تاریخی نیز می شود. اصطلاح “ادبیات انگلیسی” به ادبیاتی که به زبان انگلیسی نوشته شده اشاره می کند. بنا براین نه تنها آثار نویسندگان انگلیسی بلکه آثار نویسندگان آمریکایی، استرلیایی، زلاند نویی، و کشورهایی که سابقاً مستعمره انگلیس بوده اند نیز جزء ادبیات انگلیسی به حساب می آید.
ادبیات انگلیسی در دانشگاه های ایران رشته ای است جذاب، چالش انگیز و لذت بخش. ادبیات انگلیسی فرصت های جالبی برای مطالعه طیف وسیعی از آثار ادبی، نقد ادبی و گونه های ادبی به زبان انگلیسی از سراسر جهان را برای دانشجویان لیسانس و تحصیلات تکمیلی فراهم می آورد. دانشجویانی که در این رشته تحصیل می کنند این فرصت را دارند تا با جدید ترین تحولات سال های اخیر در زمینه نقد ادبی آشنا شده و به مهارت های نگارش انتقادی که نه فقط برای مطالعات دیگرشان که برای شغل های آینده اشان مفیدند نیز مجهز گردند.
در گرایش زبان و ادبیات انگلیسی در مقطع کارشناسی طی سه ترم، دروس پایه که شامل خواندن، نگارش و مکالمه است، آموزش داده می‌شود تا دانشجو با مسائل اساسی زبان آشنا شده و آماده مطالعه‌ی دروس تخصصی خود شامل ادبیات انگلیسی، ترجمه، زبان شناسی و روش تدریس، آزمون سازی و نقد ادبی شود. در مقطع کارشناسی ارشد نیز این روال به گونه‌ای تخصصی‌تر ادامه پیدا می کند.
تخصص فارغ‌التحصیلان در هر گرایش
تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی قابلیت‌ها و توانایی ما را برای دبیری زبان و ادبیات انگلیسی فراهم می‌نماید. تحصیلات دانشگاهی رشته زبان انگلیسی اگر همراه با تلاش و پیگیری‌های مستمر دانشجو صورت پذیرد و دانشجو در طول تحصیل خود همت خود را به صورت کامل بر مطالعه آثار خارجی قرار دهد امکان فعالیت در بخش‌های تخصصی‌تر مثل آموزش شعر، رمان و نمایش نامه انگلیسی را برای دانشجوی این رشته پدید می آورد.
همچنین تحصیل در این رشته امکان نقد و بررسی متون مختلف مثل شعر، رمان ، نمایش نامه و حتی فیلم چه از نقطه نظر اجتماعی، سیاسی، روان شناختی و غیره را برای فارغ التحصیل این رشته فراهم می آورد. در حقیقت پدید آوردن دید گاهی تحلیلی برای دانشجوی ادبیات انگلیسی از مهم ترین اهداف رشته ادبیات انگلیسی مخصوصاً در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری است.
به علاوه مطالعه و تحلیل محتوی متون ادبی مختلف توانایی درک مطلب انگلیسی دانشجویان این رشته را به نحو قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. برخی از مهم ترین تخصص هایی که دانشجوی گرایش ادبیات انگلیسی به دست می آورد از این قرار است:
۱- تاریخ ادبیات انگلیس: دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی با دوره های مختلف ادبیات انگلیسی که شامل دوره های ادبیات دوره قدیم و میانه، دوره رنسانس، دوره بازگشت پادشاهی، دوره رومانتیک، دوره ملکه ویکتوریا و دوره مدرن و پست مدرن یا قرن بیستم می شود به خوبی آشنا می گردد.
۲- مکاتب ادبی: دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی با مکاتب و جنبش های فکری مختلف که ادبیات را تحت تاثیر خود قرار داده اند به خوبی آشناست.
۳- اصول و روش نقد ادبی: همانطور که در بالا اشاره شد دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی این توانایی را می یابد که نه تنها متون ادبی مختلف بلکه فیلم های سینمایی را به خوبی نقد و تحلیل نماید.
۴- شعر، رمان و نمایش نامه: دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی با گونه های ادبی مختلف ادبیات انگلیسی مثل شعر، نثرو نمایش نامه به خوبی آشنا می شود.
۵- زبان فرانسه یا آلمانی به عنوان زبان دوم: دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی علاوه برزبان انگلیسی با زبان فرانسه و یا آلمانی نیز آشنا می گردد.
توانایی‌های لازم برای داوطلبان این رشته
ادامه تحصیل در هر رشته ای مقتضی دارا بودن توانا یی های ویژه ای در افراد است. رشته ادبیات انگلیسی نیز از این قاعده مستثنا نیست. رشته ادبیات انگلیسی همان گونه که از نامش پیداست با متون ادبی انگلیسی سروکار دارد و بر خلاف دوره کارشناسی که فقط در حدود یک چهارم واحدها به دروس ادبیات تعلق داشت، در دوره کارشناسی ارشد بیش از نود درصد واحدها به طور تخصصی به ادبیات انگلیسی تعلق دارد. دانشجویی که قصد ادامه تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی را دارد می بایست توانایی مطالعه ای بالایی داشته باشد و بتواند ساعت های زیادی را به مطالعه اختصاص دهد چرا که ادبیات به مثابه ی دریایی است بی انتها پر از شعر، رمان و نمایش های متنوع. دارا بودن تخیلی پویا توانایی دیگری است که دانشجوی علاقه مند به رشته ادبیات می بایست بدان مجهز باشد چرا که ادبیات نه تنها با انتقال دادن تجربه انسانی بلکه با فراهم آوردن موقعیتی که به خواننده اجازه می دهد تا خودش شخصاً و به صورت تخیلی در آن تجربه خاص شرکت نماید سروکار دارد. ادبیات وسیله ای است که به خواننده امکان می دهد تا از طریق تخیل زندگی کامل تر، عمیق تر، غنی تر و آگاهانه تری داشته باشد. ادبیات این کار را از دو طریق انجام می دهد. با وسعت دادن به تجربه امان از زندگی (بدین معنی که ادبیات ما را با تجربیاتی آشنا می کند که خودمان به شخصه نداشته ایم) و با عمیق کردن تجربه هایی که خود در زندگی داشته ایم. بنا براین کسی که قصد دارد در رشته ادبیات انگلیسی موفق باشد می بایست تخیل پویایی داشته باشد تا بتواند این دو نقش ادبیات را درک نموده و تجربه ارائه شده توسط متن ادبی را به راحتی برای خود مجسم نماید. همچنین دارا بودن روحیه ای پژوهشی ویژگی دیگری است که دانشجوی علاقه مند به ادامه تحصیل در رشته ادبیات ادبیات انگلیسی باید بدان مجهز باشد چرا که این رشته به به عنوان یکی از زیر شاخه های علوم انسانی رشته ای است ذهنی و تفکری و نه عملی. بنابراین دانشجویان این رشته می بایست دائماً به تفکر، تحقیق و پژوهش بپردازند و دارا بودن چنین ویژگی از لازمه های تحصیل در این رشته به خصوص در مقاطع بالاتر است. هر چند توانایی مطالعه ای بالا، تخیل پویا و دارا بودن روحیه ای پژوهشی ویژگی ها و توانا یی های مهمی هستند که شخص علاقه مند به رشته ادبیات انگلیسی بدان ها نیاز دارد شاید مهم ترین مهارت و توانایی لازم برای ادامه تحصیل در این رشته مهارت در زبان انگلیسی عمومی است. نباید فراموش کرد که این رشته ادبیات “انگلیسی” است. بنابراین دانشجوی علاقه مند بدین رشته باید مهارت زیادی در گرامر، دامنه لغت و درک مطلب انگلیسی عمومی داشته باشد تا در مطالعه و درک متون ادبی که نسبت به متون غیر ادبی از نظر گرامر، دامنه لغت و درک مطلب توانایی بیشتری را از دانشجو می طلبند دچار مشکل نشود. به دیگر کلام دانشجوی ادبیات نباید دانشگاه را محلی برای آموزش ابتدایی زبان بداند بلکه باید پیش از ورود به دانشگاه با زبان انگلیسی آشنایی کامل داشته باشد.
چه کسانی برای ادامه تحصیل در این رشته اقدام نکنند
دارا بودن توانایی مطالعه ای بالا، تخیل پویا، روحیه پژوهشی و مهارت بالا در انگلیسی عمومی لازمه ادامه تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی هستند. بنابراین کسی که فاقد این توانایی هاست بهتر است برای ادامه تحصیل در این رشته اقدام نکند. همچنین دارا بودن علاقه زیاد به خواندن متون و نقد ادبی از دیگر فاکتور های ادامه تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی است. بنابراین کسانی که فقط به خود زبان انگلیسی علاقه ویا در آن تبحر دارند و علاقه چندانی به خواندن متون و نقد ادبی ندارند بهتر است برای ادامه تحصیل در این رشته اقدام نکنند.
* زمینه‌های اشتغال
رشته زبان انگلیسی رشته ای است بسیار با اهمیت. بدین معنی که در حال حاضر زبان انگلیسی نه فقط به عنوان زبان بین المللی بلکه به عنوان زبان علمی دنیا شناخته می شود. بنابر این زبان انگلیسی در تمامی صنایع و دستگاه های دولتی و غیر دولتی کشور مورد نیاز است. البته باید این نکته را افزود که در ایران بیشتر در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است که به گرایش ادبیات انگلیسی به طور تخصصی نیاز است. همچنین فارغ التحصیلان گرایش ادبیات انگلیسی می توانند در حوزه کاری خودشان یعنی ادبیات دست به ترجمه متون ادبی بزنند.
ارتباط بین رشته ادبیات انگلیسی و صنعت چند سالی است که رو به بهبود گذاشته. آنچه در خصوص وضعیت شغلی رشته زبان انگلیسی قابل بیان است به این قرار است:
– امکان دبیری و استادی در این رشته در مراکز آموزش زبان و موسسات آموزش عالی.
– کار مترجمی مخصوصاً ترجمه متون ادبی.
-وزارت امور خارجه به عنوان اصلی‌ترین مرکز جذب دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشکده‌های زبان سراسر کشور محسوب می‌شود و تعامل بین دانشکده زبان‌های خارجی با وزارت خارجه گرچه در شکل ایده‌آل خود قرار ندارد ولی به نظر می رسد در آینده نه چندان دور این ارتباط به نحو مطلوبی شکل خواهد گرفت.
بازار کار رشته زبان و ادبیات انگلیسی ارتباط مستقیمی با جهان خارج دارد و این ارتباط می‌تواند در این بخش‌ها صورت پذیرد:
در بخش فرهنگ، ارتباطات و رفت و آمدهایی که در اثر برگزاری سمینارها و جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها و مانند آن برگزار می‌شود.
رونق بازار ترجمه آثار خارجی در اثر حمایت‌های بخش دولتی و خصوصی می‌تواند اشتغال مناسبی برای تحصیل کردگان رشته ادبیات انگلیسی باشد.
در بخش صنعت: رفت و آمد در بخش صنعت و بازرگانی و بطور عموم در حوزه اقتصاد بسیار گسترده است و حضور زبان‌دانان در کارخانه‌ها، ادارات و وزارتخانه‌ها برای ارتباط با بخش‌های خصوصی و دولتی کشورهای خارجی فرصت مناسبی است برای جذب دانش‌آموختگان رشته زبان و ادبیات انگلیسی.
استفاده از اینترنت و منابع خارجی در شرکت‌های خصوصی و ارتباط این شرکت‌ها با دنیای خارج بسیار گسترده شده و دانستن زبان خارجی و تسلط بر یک زبان به نحوی که بتوان مخاطب را جذب نمود موقعیت خوبی را فراهم نموده است.
کلاس‌های خصوصی برای دانش‌آموزانی که در این درس ضعف دارند نیز بخشی از بازار کار این رشته‌ها را فراهم آورده.
در پایان آنچه مهم است ذکر این نکته است که وسعت بازار کار برای دانش آموختگان رشته زبان و ادبیات انگلیسی به سبب فراگیری گسترده تر زبان انگلیسی نسبت به زبان های دیگر در جهان بسیار گسترده است و جای پیشرفت فراوانی دارد و داشتن شغلی مناسب برای فارغ التحصیل این رشته در دسترس‌تر است.
