موضوع پایان نامه
یکی از مسائل اصلی و مهم در انجام پایان نامه ارشد و انجام پایان نامه دکتری انتخاب عنوان مناسب برای پایان نامه می باشد. انجام پایان نامه به بهترین نحو در گرو انتخاب موضوع مناسب برای پایان نامه می باشد.
در هر رشته علمی تقریبا تمام موضوع های معروف قبلا پژوهش های فراوانی انجام شده است و یافتن موضوعی تازه که ارزش انجام پایان نامه را داشته باشد ،کار ساده ای نیست.
موضوع پایان نامه ارتباط مستقیم با رشته تحصیلی دانشجو داشته باشد
موضوع پایان نامه و محتوای آن مشابه کارهای علمی انجام شده نبوده و از تازگی برخوردار باشد ، به نحوی که بتواند به توسعه و پیشرفت رشته مربوط کمک کند برای پی بردن به این امر رجوع دانشجو به سوابق موجود در کتابخانه دانشگاه یا سایت های اینترنتی مثل سایت ایران داک و سایر سایت ها ضروری است.
قبلأ از کافی بودن و قابل دسترسی ورجوع بودن منابع و مأخذ مربوطه اطلاع و اطمینان حاصل کرده باشد.
کاربردی ومناسب با زمان و مقرون به صرفه باشد.
نداشتن موانع اخلاقی ، مقبولیت سیاسی و فرهنگی
موضوع پایان نامه پس از موافقت استاد راهنما باید به تصویب شورای گروه تخصصی و تایید شورای پژوهش واحد برسد تا وارد مرحله کد گذاری گردد. ضمنأ گروههای مجری کارشناسی ارشد نیز موضوعاتی را متناوبأ انتخاب می نمایند و به صورت پیشنهاد در اختیار دانشجویان قرار می دهند
دانشجو باید قبل از قطعی تلقی نمودن موضوع پایان نامه ، تائید کتبی مدیر گروه مربوطه را در رابطه با موضوع پیشنهادی اخذ نماید.
یکی از مواردی که دانشجویان در انتخاب موضوع و انجام پایان نامه باید رعایت کنند محدود کردن دامنه موضوعات است.
محدودکردن دامنه موضوع
مطالعه متون علمی برای پی بردن به فضاهای خالی برای تحقیق در آن موضوع
بیان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان پایان نامه)
مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده
تایید موضوع نهایی پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان
مطالعه مجدد متون علمی برای یافتن و تدوین مسئله پژوهش
نوشتن سئوالها و یا فرض های مناسب برای پایان نامه
مشورت با استادان مربوطه و تایید مسئله ها و یا فرض ها
ویژگیها و شرایط یک پایاننامه مناسب به طور اجمال به شرح ذیل میباشد:
موضوع پایاننامه به طور دقیق و متناسب با هدف تحقیق انتخاب شود.
جمعآوری و تنظیم مدارک و منابع اطلاعاتی مربوط به موضوع پایان نامه، بنحو صحیح و مطلوب و از منابع موثق انجام گردد.
موضوع پایان نامه با توجه به منابع جمعآوری شده و پردازش اطلاعات مربوط اتخاب شود.
نظریات قبلی در زمینه تحقیق با نتایج حاصل از تحقیق مقایسه شود.
مطالب آن به گونه ای باشد که مخاطبان را در درک موضوع پایان نامه یاری نماید و آنها را در عرصه کسب آگاهی و معرفت علمی و فنی رهنمون سازد.
در برگیرنده مبحثی نو و دارای هدفی جدی و قابل اعتنا باشد.
چنین شرایطی زمانی تحقق مییابد که تدوین کننده بر موضوع پایان نامه اشراف کامل داشته باشد. این مهم از طریق کار مداوم در زمینه تحقیق و نیز بررسی و مطالعه مدارک و منابع اطلاعاتی مرتبط به قصد آگاهی از آنچه تاکنون انجام گرفته است، و همچنین مشاوره پایان نامه با اهل فن به دست میآید.
ساختار پایان نامه
برای انجام پایان نامه باید از ساختار پایه ای پایان نامه پیروی کرد.
یکی از اهداف اصلی نگارش پایان نامه دراصل آشنا نمودن دانشجو با نحوه نگارش و تنظیم یک مبحث علمی است.
پایان نامه نوشته ای است شامل چکیده پایان نامه به فارسی، فهرست تفصیلی مطالب، فهرست تصاویر، جداول و نمودارها،مقدمه و تاریخچه مختصر، مروری برکارهای انجام شده و آخرین اطلاعات تئوری، عملکرد تحقیقی و عملی نتایج، بحث و پیشنهادات و فهرست منابع و ماخذ که توسط دانشجو و با هدایت و نظارت استاد راهنما و همکاری استادان مشاور (در صورت داشتن)تنظیم و تدوین می شود.
رعایت این شیوه نامه از جانب دانشجویان برای حفظ هماهنگی بین پایان نامه ها الزامی است. موضوعات هر پایان نامه را باتوجه به تعریف فوق و به ترتیب تقدم ذیل می توان دسته بندی کرد:
صفحات مقدماتی
روی جلد
صفحه روی جلد ، به ترتیب در سمت راست به زبان فارسی و در سمت چپ به زبان انگلیسی در دو طرف پایان نامه قرار می گیرد و شامل آرم دانشگاه ، عنوان پایان نامه، نام و نام خانوادگی استاد راهنما، مشاور، نویسنده و تاریخ انجام پایان نامه می باشد.
صفحه ی سفید
بعد از جلد و همچنین در آخر پایان نامه قبل از جلد صفحه سفید قرار می گیرد.
صفحه ی بسم ا…
این صفحه بعد از صفحه سفید قرار می گیرد (بسم ا… در وسط صفحه ) و بایستی به شکل ساده و مشخص صفحه آرایی شود، از به کار بردن هر گونه کادر و تزئین در این صفحه خودداری شود.
صفحه ی فارسی مشابه طرح روی جلد فارسی
کلیه مندرجات روی جلد با همان ترتیب فاصله ها و قلم های روی جلد در این صفحه قرار می گیرد.
صفحه ی تأییدیه هیئت داوران (تصویب نامه)
تصویب نامه با امضای استادان راهنما ، مشاور ، داور و معاونت پژوهشی در این صفحه قرار می گیرد .
صفحه ی تقدیم
این صفحه اختیاری است و اختصاص به ذکر نام فرد یا افرادی دارد که پایان نامه به ایشان تقدیم می شود.
صفحه ی سپاسگزاری
این صفحه اختیاری است . در این صفحه از افرادی که در انجام پایان نامه به نحو مؤثری همکاری نموده اند سپاسگزاری می شود.
صفحه ی فهرست مطالب
فهرست مطالب شامل چکیده، فصل ها و عنوان فصل ها، بخش ها و عنوان بخش ها، و همچنین زیر بخش ها، فهر ست منابع و چکیده انگلیسی می باشد. لازم است شماره صفحه در مقابل هر یک از عناوین فهرست مطالب قید شود.
صفحه ی فهرست جدول ها
این صفحه شامل، عنوان، شماره و صفحه جدول های موجود در متن می باشد.
صفحه ی فهرست شکل ها و تصویرها
این صفحه شامل فهرست کلیه ی تصاویر، نمودارها و عکس های موجود در متن است، که همگی تحت عنوان شکل آورده می شود.
صفحه ی فهرست نقشه ها
این صفحه شامل فهرست کلیه ی نقشه های موجود در متن است.
صفحات اصلی
صفحه ی چکیده
چکیده پایان نامه بایستی مختصر و مفید بوده شامل هدف پژوهش، روش پژوهش و نتایج به دست آمده به طورمختصر می باشد و حداکثر یک صفحه بدون ذکر فرمول، نگاره و منا بع باشد . چکیده در یک پاراگراف و سطر اول آن بدون تو رفتگی باشد. در انتهای چکیده ۴ تا ۶ واژه کلیدی آورده می شود.
فصل های پایان نامه
پایان نامه شامل ۵ فصل به ترتیب زیر می باشد.
* در موارد خاص در برخی از رشته ها با نظر گروه مربوطه و موافقت شورای پژوهشی دانشگاه عنوان فصل های پایان نامه می تواند تغییر کند.
فصل اول: کلیات تحقیق
این فصل شامل بیان مسئله، ضرورت انجام تحقیق، اهداف و فرضیه های پژوهش، تعریف متغیر ها و پیش فرضهای پژوهش و تعریف اصطلاحات است.
بیان مساله به معنای توصیف و توجیه موضوع پژوهش است . در این قسمت باید به این سوال جواب داده شود که چرا مساله پژوهش مساله ای است که باید مورد تحقیق علمی قرار گیرد . اصل کلی در بیان مساله رعایت یک روند منطقی است بطوری که شروع آن با مشکل و ختم آن با هدف تحقیق می باشد .در بیان مساله معلوم می شود که : بروز و شیوع مشکل چقدر است؟ چه کسانی را در بر می گیرد؟ این موضوع از چه زمانی و به چه ترتیبی در جامعه بصورت مساله در آمده و چه تحولی داشته است؟ دلایل احتمالی مشکل چیست؟ چه راه حل هایی تا کنون بکار رفته است؟ و تا چه اندازه موفق بوده است و چرا این روش انتخاب شده است؟ لازم است عوارض ناشی از تداوم مشکل و فواید ناشی از اجرای تحقیق و کاربرد آن به روشنی مطرح گردد.
اهداف پایان نامه باید صریح، روشن، بدون ابهام و واقع بینانه باشد و بصورت منطقی و با افعال رفتاری بیان شود. اهداف باید با عنوان، بیان مساله، فرضیه و سوالات پژوهش هماهنگ باشد.
فرضیه و سوالات بصورت یک جمله خبری و حتی المقدور جهت دار نوشته شود و حاوی یک پیشگویی باشد و زیربنای علمی داشته باشد . در مطالعات توصیفی به جای فرضیات سوالات تحقیق ذکر میشود.
در تعریف نظری متغیر ها باید از یک مرجع معتبر استفاده نمود و به طور دقیق و واضح و با کلمات ساده آن را تعریف کرد. در تعریف عملی متغیر بصورت واقعیاتی قابل اندازه گیری با کلمات ساده و واضح بیان شود.
پیش فرض ها جملاتی هستند که درستی و اعتبارشان پذیرفته شده است و احتیاج به استدلال ندارند و مساله پژوهش بر اساس آن بنا نهاده شده است. بنا بر اصول پیش فرض ها، همه پدیده ها دلایل پیشین دارند، حوادث طبیعی بر حسب تصادف نیستند و احتمالا بنا بر دلایلی هستند.
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده
برای انجام پایان نامه ابتدا باید مروری بر مطالعات به منظور دستیابی به جنبه های مختلف موضوع پژوهش است که برای محقق فرصتی فراهم می سازد تا درک کند د ر این زمینه چه کارهایی انجام شده و چه اطلاعاتی در این زمینه وجود دارد و او باید از کجا شروع کند و یا چه کاری و چگونه کار را انجام دهد . در حقیقت مروری بر مطالعات خلاصه ای از نکات اصلی، نتیجه گیری عمومی و خلاء موجود در مطالعات و کاربرد در تحقیق می باشد . در هنگام سازمان دهی مرور مطالب، اول بحث را به مطالعاتی که حداکثر ارتباط را با مطالعه حاضر دارند اختصاص دهید. ضمناً ذکر نام نویسنده مورد نظر و سال تحقیق او نیز درمتن ضروری است. توجه شود منظور از ارائه این فصل صرفا به نقل قول از مراجع و منابع مختلف نیست، بلکه باید همراه با خلاصه ای از این نظرات و بحث کلی باشد، به نحوی که خواننده را ارضاء نماید.
فصل سوم: مواد و رو شها
این فصل متناسب با نوع رشته شامل روش پژوهش، جامعه پژوهش، محیط پژوهش، نمونه پژوهش، روش نمونه گیری، حجم نمونه و روش محاسبه آن، مشخصات واحد پژوهش و معیارهای ورود و خروج مطالعه، توضیح ابزار گردآوری اطلاعات و روایی و پایایی ابزار، روش گردآوری اطلاعات، روش تجزیه و تحلیل داده ها، محدودیت های پژوهش و ملاحظات اخلاقی است.
فصل چهارم: نتایج
این فصل پایان نامه ارشد و دکتری شامل بیان نتایج حاصل از تحقیق است. مطالب این بخش تنها بر اساس یافته های حاصل از پژوهش تنظیم می گردد و شامل اطلاعات نوشتاری، جداول و نمودارها می باشد. باید از ذکر اطلاعات یکسان در الگوهای متفاوت(متن، جداول و نمودار …) پرهیز شود. البته ضروری است یافته ها در ابتدا با جملات ساده و روان بیان شده و برای بیان جزئیات به جداول و نمودار استناد شود. این فصل به بیان یافته ها اختصاص دارد نه تفسیر آنها لذا صرفا نتایج به ترتیب منطقی و متناسب با اهداف و فرضیاتی که بیشتر در پروپوزال طراحی شده بود بیان گردد و از تناقض گویی پرهیز شود.
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
این فصل شامل بحث، تفسیر، نتیجه گیری، جمع بندی و پیشنهادات است . قسمت اول بحث پاسخ به سؤالات پژوهش است سپس نتایج با یافته های دیگر محققین مقایسه می گردد و دلایل تفاوت ذکر می شود.
در این فصل باید به یافته های مهم و شاخص پایان نامه با دلایل منطقی و علمی اشاره شود و تنها نتا یجی مورد بحث قرار گیرد که در فصل نتایج به آن اشاره شده است.
نتیجه گیری در آخر بحث آورده می شود. در این قسمت نتایج اختصاصی و مهم به صورت دسته بندی ارائه می گردد، طوری که خواننده پایان نامه باخواندن آن بتواند یافته های مهم پایان نامه را به دست آورد.
در قسمت پیشنهادات به مسائل بی جواب در رابطه با تحقیق انجام شده اشاره می شود و پیشنهاداتی برای تحقیقات بعدی به استناد نتایج بدست آمده در این تحقیق ارائه می شود. در حقیقت در این بخش زمینه های تحقیقاتی جدید پیش روی محققان گذاشته می شود.
فهرست منابع
در این قسمت نویسنده باید فهرستی از منابع و ارجاعات مورد استفاده در متن پایان نامه، مانند : کتاب، مقاله، مصاحبه، اینترنت و… را ارائه نماید.
پیوست ها
در صورتیکه احتیاج به پیوست ها باشد این بخش بعد از فهرست منابع و قبل از چکیده انگلیسی آورده می شود.
چکیده ی انگلیسی
در این صفحه ترجمه چکیده فارسی بهزبان انگلیسی قرار می گیرد. ذکر موضوع پایان نامه یا رساله در چکیده انگلیسی الزامی است. در عنوان انگلیسی حرف اول کلمات باستثنای حروف اضافه بزرگ تایپ شود.
صفحه ی انگلیسی مشابه طرح روی جلد انگلیسی
کلیه مندرجات روی جلد انگلیسی با همان ترتیب فاصله ها و قلم های روی جلد در این صفحه قرارمیگیرد.
صفحه ی سفید
بعد از چکیده انگلیسی و قبل از جلد صفحه سفید قرار می گیرد
به طور کلی تمامی این موارد ساختار پایه ای برای انجام پایان نامه ارشد و انجام پایان نامه دکتری هستند و رعایت این موارد برای انجام پایان نامه ضروری است.
نگارش پایان نامه
در بیشتر دانشگاه های دنیا یکی از شرایط دریافت درجه کارشناسی ارشد و دکتری ارائه گزارشی مکتوب از یک کار پژوهشی مستقل و مفصل است.معمولا این گزارش مکتوب را در مقطع کارشناسی ارشد “پایان نامه” و در مقطع دکتری “رساله” می نامند.
تدوین و انجام پایان نامه یکی از الزامات تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) است.پس ابتدا به تعریف خود پایان نامه می پردازیم.پایان نامه در واقع گزارش مفصلی از یک کار پژوهشی مستقل است که باید دارای مشخصات و ویژگی هایی باشد که آن را از نظر استادان راهنما و مشاور و سپس نزد داوران قابل قبول سازد.تعریف دیگری که برای پایان نامه وجود داری چنین است:پایان نامه گزارشی است کامل ،از فرآیند پاسخ یک پرسش یا یافتن راه حل یک مسئله که محققی که آن را بر عهده گرفته و به پایان رسانده است،مشروط بر اینکه همه مراحل تحقیق را از زمانی که به شکل پرسش یا مسئله بوده،تا وقتی که به شکل نتایج مدون و مرتب که با تجزیه و تحلیل اعداد و مستدل شده است،را دربرگیرد.
نگارش و دفاع پایان نامه یکی از شرایط فراغت از تحصیل در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری است. اما از آنجا که معمولا پایان نامه نخستین کار تحقیقی مفصل و جدی دانشجویان است،اغلب آنان در انجام این کار با دشواری مواجه می شوند.برای حل این مشکلات،دانشجویان باید با مشاور و افراد متخصص در امر انجام پایان نامه مشورت کرده و از مهارت های لازم در خصوص انجام پایان نامه بهره مند شوند.
در حقیقت نگارش پایان نامه ،نوشتن و مکتوب کردن نتایج حاصل از پژوهش ها و تحقیقات محقق می باشد. پایان نامه ی شما در آینده به عنوان گزارش علمی استفاده خواهد شد و توسط پژوهشگران آینده که می خواهند جزئیات آنچه را شما انجام داد هاید، بدانند در کتابخانه ی دانشگاه مورد کنکاش قرار خواهد گرفت. بنابراین پایان نامه، ملاک و معیار سنجش کیفیت و کمیت در پژوهشهای دانش پژوهان بوده و نشان دهنده ی سطح علمی و پژوهشی دورههای تحصیلات تکمیلی دانشگاه است پس می توان ایچنین گفت که، پایان نامه نشریه ای علمی و یادبودی دائمی از توانمندی دانشجوی مقطع تحصیلات تکمیلی، به عنوان یک پژوهشگر و راوی دانش است. هدف اولی هر پایان نامه، به عنوان یک فعالیت علمی و پژوهشی، متقاعد کردن ممتحن است به این که محقق در پژوهش خویش، تلاش کافی و ارزشمند نموده است.
در انجام پایان نامه اصول و ضوابطی وجود دارد که باید رعایت شود.از جمله:
مطالب ارائه شده در چارچوب موضوع پژوهش باشد و از ارائه مطالب متفرقه خودداری شود.
مطالب باید ساده و روان و قابل فهم باشد.
هر فصل باید حاوی مقدمه و نتیجه گیری باشد.
در نگارش پایان نامه همواره پژوهشگران در تحقیقات خود با محدودیت هایی مواجه هستند که بخشی از آنها حتی در ابتدای کار نیز خود را نشان می دهند. از عمده ترین ارکان تحقیق و پژوهش دسترسی به آمار و اطلاعات است. در این زمینه مشکلاتی وجود دارد که موجب شده خدمات تحقیقاتی از قبیل دسترسی به کتب، مجلات، آمار، بانکهای اطلاعاتی و … در کشور به راحتی ممکن نباشد . بخشی از این مشکل ناشی از فقدان یا کمبود هر یک از خدمات تحقیقات فوق است و از سوی دیگر فرهنگ غلط ، سبب خصوصی تلقی کردن این موارد شده و در نتیجه افراد و موسسات بنوعی از انتقال یافته های خویش به دیگران خودداری می کنند . از سوی دیگر متغییرهای ناخواسته که ممکن است حاصل طرحها و روش های ویژه ای باشند که در تحقیق بکارگرفته می شوند ، غالبا به گونه های مختلف ، اعتبار درونی و بیرونی تحقیق را به مخاطره می اندازند . باید آگاه بود که در تحقیقات علوم رفتاری ، کنترل یا حذف کامل این نوع عوامل غیر ممکن است . اما به هر حال سعی پژوهشگران بر آن است که این عوامل را حد الامکان پیش بینی ، شناسایی و تمام احتیاط های لازم را به منظور کاهش آنها بکاربرند. شما می توانید سختی کار نگارش پایان نامه خود را با صرف هزینه ای معقول به متخصصان مشاوران برتر بسپارید.
هر پایان نامه دارای دو بخش کلی است. بخش اول شامل فصل های مقدمه و مروری بر پژوهشهای گذشته است. با توجه به رشته تحصیلی دانشجو در بعضی از دانشکده ها این بخش می تواند متناسب با ضوابط پایان نامه های دانشجویان آن دانشکده تنظیم شود. این بخش نباید بیش از ۳۰ % پایان نامه را دربرگیرد. بخش دوم شامل فصل های مواد و روشها، نتایج و بحث و.. می باشد.
انجام پایان نامه کارشناسی اشد و رساله دکتری در ده مقوله اصلی دسته بندی شده که عبارتند از:
انتخاب موضوع پایان نامه،تدوین و نگارش پروپوزال، بررسی و مرور پییشینه پژوهش،گرد آوری و تحلیل داده ها،ارائه یافته ها و تفسیر نتایج،نگارش متن اصلی،حضور در جلسه دفاع پایان نامه،پس از جسله دفاع،اخلاق پژوهش،سایر موارد
البته موارد ذکر شده ساختار پایان نامه را تشکیل می دهد و باید دانست که نگارش پایان نامه ارشد و پایان نامه دکتری با هم تفاوت هایی دارد حتی انجام پایان نامه در رشته های مختلف نیز با هم متفاوت اند.
دفاع از پایان نامه
در بسیاری از دانشگاه ها بعد از انجام پایان نامه و ارائه مکتوب آن ،لازم است دانشجو با حضور در جلسه دفاع گزارشی شفاهی نیز از عملکرد خود ارائه دهد و پاسخ گوی پرسش های داوران نیز باشد.از این رو،تنها ارائه متن پایان نامه شرط کافی برای احراز مدرک کارشناسی ارشد و دکتری نیست و دانشجو باید در حضور دوران توانایی خود را درباره موضوع پایان نامه مورد پژوهش نشان دهد.از رو حضور در جلسه دفاع برای دانشجویان استرس زاست.
پژوهشها ی موفق یا مشاهدات اصیل، ارزش اندکی دارد؛ مگر اینکه به وضوح انتقال یاید. به یک گزارش علمی می توان ازدو منظر متفاوت نگریست: محتوا و ارائه خوب. ارائه خوب می تواند تا حدودی محتوای ضعیف را جبران کند، اما هیچ پایان نامه ای با محتوای ناکافی پذیرفته نخواهد شد، حتی اگر به خوبی ارائه شود. همچنین بهترین محتوا می تواند در باتلاق ارائه ی ضعیف گم شود. بسیاری از پایان نامه های دارای محتویات کافی با یک ارائه ی ضعیف موفقیت لازم را کسب نمی کند. ارائه ی بی نظم، ذهن خواننده را در مورد کیفیت و صحت اصل کار علمی دچار ابهام می کند.پس به همان میزانی که برای انجام پایان نامه وقت گذاشته می شود برای دفاع از پایان نامه نیز باید وقت گذاشت تا بهترین نمره را اخذ کرد
در این قسمت چگونگی داشتن یکه دفاع خوب و موفق از پایان نامه رو تشریح میکنیم که برای پایان نامه ارشد و دکتری کاربرد دارد.
حضور در جسله دفاع
در اغلب دانشگاه های دنیا دانشجویان تحصیلات تکمیلی موظفند پس از اتمام انجام پایان نامه ارشد یا انحام پایان نامه دکتری، آن را به دانشگاه تحویل دهند و پس از تعیین داور یا داوران پایان نامه در جلسه ای رسمی حضور یابند ، و ضمن ارائه گزارشی شفاهی از کار خود، به پرسشهای داوران و پرسش های احتمالی سایر حاضران پاسخ دهند.در جلسه دفاع مهارت های سخنرانی دانشجو نقشی اساسی دارد،زیرا او ناچار است روایتی صادقانه از پایان نامه نگارش شده خود در مدت زمانی کوتاه که معمولا بین سی تا ۴۵ دقیقه پیش بینی می شود،ارائه کند.بدیهی است که در مان اندکی که برای ارائه در نظر گرفته می شود،باید به مهمترین نکات اشاره شود.در غیر این صورت حاضران در جلسه دفاع نمی توانند برداشت درست و دقیقی از فرآیند پژوهش بدست آورند.در بسیاری از کشورهای دنیا،از جمله ایران ،جلسه دفاع عمومی است و همه علاقه مندان می توانند درآن شرکت کنند.اما در برخ از کشورها ،از جمله انگلستان ،جلسه دفاع تنها با حضور دانشجو و داوران داخلی و خارجی برگزار می شود. چناچه استاد راهنما یا مشاور نیز تمایل داشته باشند،می توانند در این جلسه شرکت کنند.اما فقط دانشجو باید به پرسش های داوران پاسخ دهد و استاد راهنما یا مشاور فقط میتوانند نظاره گر این گفت و گو باشند. داوران خارجی که نقش اصلی در مدیریت جلسه دفاع را دارد،از دانشگاهی غیر دانشگاه محل تحصیل دانشجو دعوت می شوند و به همین دلیل داور خارجی نام دارد.
در بسیاری از جلسات دفاع دیده می شود که دانشجویان با استفاده از امکانات نمایشی نرم افزار هایی مثل پاورپوینت به ارائه بخش هایی از پایان نامه می پردازد، که دقیقا به همان ترتیبی است که در متن پایان نامه آمده است.اگر چه استفاده از پاورپوینت و ابزار های نمایشی مشابه بر جذابیت ارائه می افزاید اما هیچ الزامی وجود ندارد که دانشجو اسلایدر ها را یکی پس از دیگری به ترتیب نمایش دهد و تنها به خواندن محتوای اسلادها بسنده کند،زیرا بهتر است او ضمن استفاده از این امکانات روایت پایان نامه خود را به زبانی ساده یرای حاضران تعریف کند.زیرا متن پایان نامه قبل از جلسه در اختیار داوران بوده و پس از آن در اختیار سایر علاقه مندان قرار خواهد گرفت.از این رو جلسه دفاع فرصتی است که پژوهشگر به زبانی ساده پایان نامه خود را همراه با فراز و فرود های آن روایت کند.علاوه بر این نباید فراموش کرد که این جلسه فرصتی است که دانشجو از کاستی ها و اشکالات احتمالی متن پایان نامه مطلع شود و قبل از ارائه نسخه نهایی ، به رفع این اشکالات بپردازد.
ضمنا نباید فراموش کرد که تقریبا در همه جلسات دفاع داوران پیشنهاد هایی برای بهبود کار ارائه می دهند که اغلب نیز این پیشنهاد ها سودمند است.زیرا داور یا داروان از زاویه ای تازه به متن پایان نامه نگاه می کنند و ممکن است نکاتی از دید دانشجو و استاد راهنما پنهان مانده باشد،که جلسه دفاع فرصت خوبی برای رفع آن هاست. از این رو،چنانچه تذکراتی برای ایجاد تغییرات در متن پایان نامه داده می شود باید از این نکات استفاده کرد و اشکالات مطرح شده را نوعی خرده گیری تلقی نکرد. در جلسه دفاع دانشجو باید کاملا آرام و خونسرد باشد و از دلهره و نگرانی بی مورد بپرهیزد. این جلسه خود نوعی تمرین یادگیری است، و افراد حاضر در آن بیشتر مشتاق شنیدن یافته های پایان نامه انجام شده هستند، و اگر پرسش یا نظری مطرح می شود به دلیل توجه به کاری است که انجام شده است.از سویی دیگر ،بسیاری از پرسش های مطرح شده در جلسه دفاع می توانند افق های تازه ای در ذن پژوهشگر باز کنند و مسیر های تازه ای برای استمرار پژوهش بگشایند. همچنین، باید به خاطر داشت که قرار نیست هیچ پایان نامه ای خود به تنهایی نقطه پایانی بر یک حوزه مطالعاتی محسوب شود، و عاری از هر گونه نقص و عیب باشد. به همین دلیل،نباید نگران پرسش های داوران و حاضران در جلسه بود، و باید از دیدگاه های آنان استقبال کرد.توصیه می شود دانشجویانی که در جلسه دفاع از پایان نامه خود حاضر می شوند،نکات مطرح شده را یادداشت کنند، و به ترتیب به آنها پاسخ گویند.پاسخ به این پرسش ها به معنای توجیه کاری که انجام شده نیست ،بلکه به معنای تشریح نکاتی است که مبهم مانده است.
مهمترین پرسش هایی که باید در این مرحله به آنها پاسخ داده شود در جدول زیر آمده است.
کلید | توضیحات |
تنظیم وقت ارائه | آیا حجم مطالب برای ارائه در جلسه با وقت آن تناسب دارد؟ |
رویکرد روایی در ارائه | آیا جلسۀ دفاع روایتی ساده از فرایند پژوهش شما و نکات مهم آن است؟ |
تجربه قبلی از جلسات دفاع | آیا قبلاً در جلس ههای دفاع دوستان خود شرکت کرده اید؟ |
برگزاری جلسه دفاع آزمایشی | آیا قبل از جلسۀ اصلی، جلسۀ دفاع آزمایشی داشته اید؟ |
پیش بینی پرس شهای داوران | آیا از پرسشهای احتمالی داوران و چگونگی پاسخ گویی به آنها آگاه هستید؟ |
فرصتی برای یادگیری | آیا می دانید جلسۀ دفاع برخلاف عنوان آن محل دفاع نیست و فرصتی آموزشی است؟ |
استقبال از دیدگا ههای داوران | آیا م یدانید دیدگا ههای داوران آخرین فرصت برای اصلاح کار شماست؟ |
تأثیر روش ارائه بر امتیاز نهایی | آیا می دانید چگونگی بیان مطالب در جلسۀ دفاع بخشی از مهار تهای پژوهشی شماست؟ |
اطمینان از درستی ابزار لازم | آیا قبل از جلسه از درستی ابزار ارائۀ مطالب اطمینان یافته اید؟ |
قدردانی از استادان و داوران | آیا از همۀ کسانی که در این تحقیق به شما یاری رساند هاند تشکر کرده اید؟ |
مشاوران برتر به شما پیشنهاد میکند یک ساعت قبل از دفاع در سالن مخصوص دفاع حاضر شوید و پیشاپیش بصورت ازمایشی دفاع را امتحان کنید.
نحوه ارزیابی از نمره : نمره کمتر از ۱۲ غیر قابل قبول – بین ۱۲ تا ۱۳٫۹۹ قابل قبول – بین ۱۴ تا ۱۵٫۹۹ خوب – بین ۱۶ تا ۱۷٫۹۹ بسیار خوب – بین ۱۸ تا ۲۰ عالی می باشد.ما به شما این قول را میدهد که به سپردن کار انجام پایان نامه ارشد یا انجام پایان نامه دکتری خود به تیم های تخصصی مشاوران برتر بتوانید با نمره عالی و بسیار خوب از پایان نامه خود دفاع کنید.
برای آموزش بیشتر در مورد روش نگارش یک پایاننامه میتوانید از طریق لینک زیر فیلم استاد عبداللهزاده که در آن تمام شیوه های نگارش پایاننامه را به صورت صفر تا صد آموزش دادهاند را تماشا کنید.
One Comment
Abas
بسیار عالی و مفید بود.. باسپاس فراوان