اصول مقاله نويسي

مقاله نویسی

مقاله درلغت به معنای گفتار،مبحث،سخن،قول و فصلی از کتاب یارساله آمده است و درفرهنگ معین یکی از معانی این کلمه رانوشته ای دانسته شده که درباره ی موضوعی نویسند.
پیشینه ی مقاله نویسی درزبان فارسی چندان نیست،درکشورمامقاله نویسی ازنیمه ی دوم قرن سیزدهم  فراترنمی رود.درواقع روزنامه و مقاله همزاد هستند،درکشورهای باختری نیز مقاله نویسی نیز به اوایل قرن هفدهم میلادی که نخستین نشریه های دوره ای کشورهای اروپایی انتشاریافت هماهنگ است.ادموندبورک فیلسوف و سیاستمدار انگلستانی روزنامه نگاران را اینگونه مورد خطاب قرار می دهد: ” آقایان شما رکن چهارم دمکراسی هستید.”
معمولا مقاله به آنگونه ازنوشته ها اطلاق میشود،که هدف نویسنده ی آن بررسی یکی از مسائل علمی، ادبی،اجتماعی،اخلاقی وجزآنهاباشد و  بخواهد با پژوهش دقیق ودقت ازجوانب امر موضوع را به اثبات رساند،یا نفی کند.

انواع مقاله

اگرچه مقاله ها انواع گسترده وگوناگونی از نوشته هارا دربرمیگیرند،اما بطور کلی میتوان مقاله ها رابه سه دسته نسبتا متمایز : تحقیقی ،اجتماعی وانتقادی دسته بندی کرد.
1- مقاله ی تحقیقی: بااینکه همه ی انواع مقاله ها برپایه ی تحقیق وبررسی استوار است،اما گونه ای از مقاله ها را تحقیقی می نامند،که صرفا پس از تحقیق وبررسی همه جانبه به شیوه های علمی ” ومبتنی بر:فرضیه آزمون ،تحقیق ،بررسی ونتیجه گیری ” تهیه شود،ودر آن آخرین نتایج بدست آمده ازیک پژوهش معین،مورد بحث قرار گیرد.
معمولا افراد متخصص دریک رشته هرگاه به یک کشف تازه دست پیدا می کنند،نتیجه ی تحقیق خودرا دریک مقاله درروزنامه یا مجله به چاپ میرسانند.
“معلم ها میتوانند،بارسیدن به یک راه ورورش  تدریس تازه حتی تجربی،ویا شیوه ی برخورد مناسب بایک دانش آموز نا آرام ویا  شیوه ی نو برای تالیف یک کتاب درسی ویا شیوه ی مدیریتی نو درمدرسه پس ازتحقیق ونتیجه گیری آنرادریک رسانه به برساند،تادیگرمعلمان ازتجربیات اواستفاده نمایند.”
2- مقاله ی اجتماعی: مقاله های اجتماعی چنانچه ازنامشان  پیداست،درباره ی موضوعاتی مانند:امور تربیتی،وضع خانوادگی،مطالب اخلاقی،وبطورکلی مسائلی که به نحوی باجامعه ارتباط دارند، چون انسان دراجتماع زندگی می کند،به ناچاربابسیاری از مسائل اجتماعی دربرخورداست،و همین برخورد همواره اندیشه و ذهن اورا بخود مشغول میدارد،ازآنجایی که هرکس به مقتضای فتربیت وضع خانواده،شغل میزان معلومات،وعومل دیگر ازدیدگاه خودبه مسائل اجتماعی می نگرد،دراینگون از مقالات وضع عمومی مردم،روابط آنان باهمدیگر،مشکلات زندگی،ناهمواریهای اجتماعی،تضادها تبعیضها،بیدادگریها،ومطالبی ازاین دست،مورد بحث قرارمیگیرد.
درمقاله های اجتماعی ،اگر مقاله مربوط به موضوعهای علمی یاامورمربوط به جامعه باشد،از روش مشاهده وتجربه استفاده میشود،واگرباموضوعهای ادبی وتاریخی ارتباط پیدا کند،ازروش مطالعه بهره گرقته میشود.
3- مقاله ی انتقادی: مقاله های اجتماعی اغلب باانتقاد همراه هستند،زیرا وقتی نویسنده ای از فضیلتها سخن میگوید،مفاسد اخلاقی و رذیلتها را نیز یادآوری می کند.وآنگاه که برای ارشاد جامعه براه ترقی و پیشرفت ازقلم خودیاری میگیرد،دردها و نقاط ضعف رانیزنشان میدهد.وآنگه که اصول و روشهای درست رامورد تاییدقرارمیدهد،خواه ناخواه ازشیوه های ناصواب هم سخن میگوید،ولاجرم دربسیاری ازمسائل اخلاقی وروسوم و عادات غلط اجتماعی دست به انتقاد میزند،وانسانهای اجتماع راازکارهای درست ونادرست آگاه می سازد،ودرهرحال چراغی فراراه آنان می گذاردتادرست رااز نادرست بازشناسند.

ویژگیهای مقاله نویسی

نویسندگان وشاعران ضمن اینکه به حکم وظیفه ی اخلاقی خود نسبت به جامعه ونیازهاوخواسته های آنان توجه کنند،درنوشتن بایستی به مواردزیرراسته باشند:
الف) ازموضوع مورد بحث آگاهی کافی داشته ،وبابرتری به مسئله بپردازند،لذابایستی آگاهانه دست به قلم شوند.
ب) مقاله نویس باید احساس آزادی کند،تا بتواندبدون تشویش خاطر مسئله رامورد بحث قراردهد.
پ) نویسنده باید به آنچه می نویسد،اعتقاد کامل داشته باشد،ومطلب راباصداقت و صمیمیت مورد بحث قراردهید،
ت)نویسنده باید درهمه حال عفت کلام را نگهدارد،وپاازدایره ی اصول وموازین اخلاقی بیرون ننهد،بی گمان تملق و چاپلوسی کسی یاگروهیرا گفتن،نیزازاعتباروارزش نوشته می کاهد.

عناصرتشکیل دهنده ی مقاله

مولفان شیوه ی نگارش برای مقاله ۴رکن قایل شده اند.
1- موضوع   ۲- مقدمه ۳- متن ۴- نتیجه
1- موضوع : عنوانهای مقاله ها ممکن است،یک کلمه باشند،مانند:جنگ،صلح،امید، طوفان،فساد امنیت،نیازوماننداینها.یاازدوکلمه درست شده باشد.مانند:دردکار،مرگ گرگ،پول و شیطان و….موضوع مقاله راممکن است،چندکلمه تشکیل دهند،مانند:طوفان درسرزمینهای مغرب، بزرگترین مردجهان،و…. همچنین ممکن موضوع مقاله یک جمله ی خبری پرسشی ویادستوری باشد.
2- مقدمه : همیشه نمیتوان یک نویسنده راملزم دانست که مقاله ی خود رابامقدمه آغاز کند،واین بستگی به ذوق وسلیقه ی نویسنده دارد.
3- متن: متن که پایه ای ترین بخش مقاله است،وبدرستی دربردارنده ی پیام نویسنده است،بایدبه تجزیه و تحلیل وتفسیرمسئله پرداخت،وموضوع رابابیان دلایل روشن و قابل قبول به اثباط رساند.
4- نتیجه گیری: درمقاله نتیجه گیری چندان موردتوجه نیست،بیشترنویسندگان زبردست پیام خود رادرمتن به آگاهی خواننده میرسانند،ونتیجه گیری وداوری رابه دوش خواننده می گذارند.

متحصصین فن مراحلی رابرای نوشتن مقاله قایل هستند:
الف) دقت نظردرموضوع واندیشیدن درپیرامون مسئله.
ب) یادداشت روس مطالب
پ) تنظیم یادداشتها
ج) نوشتن بندها
د) اصلاح مقاله
ر) پاکنویس
ز) خواندن پاکنویس
و) یادآوری منابع ومآخذ

چهارچوب مقاله و قواعد مقاله نویسی

تحقیق و پژوهش از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به جرات میتوان گفت که همه پبشرفت های علمی صنعتی پژوهشی تکنولوژی و جامعه شناسی بر پایه تحقیق و پژوهش استوار است. اصلی ترین و مهمترین شیوه ارائه نتایج یک مطالعه و تحقیق، تهیه مقاله پژوهشی است  و محققی در صحنه تولید وانتشار علمی موفق است که بتواند نتایج پژوهش خود را در مجلات معتبر پژوهشی به چاپ برساند. از آنجا که نوشتن صحیح و مناسب یک مقاله یک رکن اساسی برای چاپ مقالات علمی میباشد، در اینجا سعی شده است که به بررسی روش های صحیح نگارش مقالات پژوهشی پرداخته شود. به طور کلی هر مقاله پژ وهشی شامل اجزای اصلی زیر است:
عنوان
نام نویسنده یا نویسندگان
اطلاعات تماس
چکیده
واژگان کلیدی
مقدمه
مبانی نظری تحقیق
روش تحقیق
یافته های تحقیق
بحث و نتیجه گیری
فهرست منابع

عنوان مقاله

۱)    اولین بخش یک مقاله عنوان است که باید اشتراکاتی با موضوع اصلی تحقیق داشته باشد و به شکلی جذاب جمله‌بندی شده باشد. نکات زیر در انتخاب عنوان مقاله قابل توجه هستند:
2)    عنوان مقاله حتی الامکان باید دقیق و رسا بوده و از به کار بردن اصطلاحات ناآ شنا یا اختصاری خودداری شود.
3)    عنوان مقاله حتی الامکان باید جمله خاصی باشد که نکات اصلی و عمده موضوع را در بر داشته باشد.
4)    به طور معمول (نه همیشه) و در نام‌گذاری اکثر تحقیق ها این نکات در نظر گرفته می شود: چه چیزی را میخواهیم بررسی کنیم، در چه جامعه ای، در کجا و در چه زمانی. مثلا عنوان یک مقاله میتواند این باشد: بررسی رابطه سطح سواد مادران و تغذیه کودکان در شهر تهران سال ۱۳۸۶
5)    عنوان باید «فاقد پیش داوری» باشد. به عنوان مثال، انتخاب این عنوان برای یک مقاله، مناسب به نظر نمی رسد: بررسی علل بی علاقگی رانندگان نسبت به بستن کمربند ایمنی!
6)    اگر کلماتی در توصیف ویژگی مطالعه شما نقش کلیدی دارند حتما در عنوان خود آن را بگنجانید. مثل مطالعه آینده نگر مطالعه دوسویه کور یا مطالعه تصادفی شده
7)    هیچ گاه نباید در عنوان مقاله نتیجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذکر نمود.

نویسندگان و آدرس ها

اسامی نویسندگان و همکارانی که در مطالعه شرکت داشته اند باید بطور کامل ذکر شود. همچنین نویسنده اصلی که مسئول ارتباط با خوانندگان است باید مشخص شده و آدرس کامل و شماره تلفن وی در اختیار خوانندگان قرار گیرد.

چکیده تحقیق

چکیده پس از عنوان بیشتر از سایر بخشهای یک مقاله خوانده میشود و در چکیده قسمت های مختلف مقاله شامل مقدمه، اهداف، روشها و نتایج تحقیقق بصورت خلاصه ذکر می شود. متن بسیاری از مقاله ها به طور کامل در دسترس ما نیست و گاهی فرصت برای خواندن تمام مقاله نداریم و از این رو چکیده مقاله اهمیت زیادی دارد. در اکثر مجلات تعداد کلمات چکیده ۱۵۰ تا ۲۵۰ کلمه محدود است.

واژگان کلیدی

چند واژه کلیدی که از اهمیت زیادی در مطالعه برخوردارند، در این قسمت ذکر می شود. ضمن این که با ذکر واژه های کلیدی در سایتهای علمی می توان به دنبال مقاله نیز گشت. به طور معمول تعداد این واژه ها حدود ۶-۵ کلمه در نظر گرفته می شود.

مقدمه

مقدمه یک مقاله پژوهشی ضمن بیان مسئله و تشریح موضوع به آن مسئله پاسخ میدهد که ارزش مطالعه حاضر برای انجام آن چه بوده است. در حقیقت با مطالعه مقدمه یک مقاله پژوهشی، خواننده با مسئله تحقیق آشنا شده و ضرورت انجام پژوهش را درک میکند. متن مقدمه باید روان باشد و حتی الامکان به صورت خلاصه و حداکثردر ۲ صفحه تایپ شود.

مبانی نظری تحقیق

ادبیات تحقیق یا مبانی نظری، به تشریح مفاهیم، تعاریف و تاریخچه موضوع تحقیق می پردازد. نویسنده مقاله باید بر ادبیات تحقیق مسلط بوده و مبانی نظری موضوع تحقیق خود را به طور مختصر ولی کاربردی بیان نماید. مبانی نظری تحقیق باید با استناد و ارجاع علمی آورده شود. یک مقاله خوب باید بخش مبانی نظری قابل قبولی داشته باشد.

روش تحقیق

در این قسمت از مقاله چگونگی و روش انجام پژوهش توضیح داده می شود. همچنین نمونه های مورد بررسی، چگونگی نمونه گیری، جامعه هدف، مراحل اجرائی پژوهش و نحوه تجزیه و تحلیل داده ها ذکر می شود. در این قسمت در مورد تغییر بیشتر بحث شده و روش اندازه گیری و میزان دقت و چگونگی کنترل آنها بیان می شود.

یافته های تحقیق

در این قسمت نتایج بدست آمده از پژوهش ذکر می شود. نتایجی کلیدی مطالعه باید با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ نمایی ذکر شود. از روشهای مختلفی برای ارائه نتایج استفاده می شود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها کمک ارزنده ای به ارائه مطلب بطور ساده تر می نماید اما لازم است داده های جداول و نمودارها به طور کامل تشریح شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در مواردی که از روش ها و آزمون های آماری برای بررسی نتایج و تحلیل داده ها استفاده شده باشد، باید نوع آن نیز ذکر شود.

بحث و نتیجه گیری

در این قسمت به تفسیر نتایج ارائه شده می پردازیم. همچنین می توان به مقایسه نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر با نتایج سایر مطالعه ها پرداخت و با توجه به مجموعه شواهد نتیجه گیری نمود. در صورت لزوم می توان پیشنهادهایی برای انجام مطالعات بهتر و کامل تر در آینده ارائه داد.

فهرست منابع

در پایان لازم است کلیه منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته‌ اند، به شیوه ای مطلوب ذکر شوند. شیوه نگارش منابع در نشریات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمایی این نشریات و شرایط نگارش مقالات کمک بگیریم.

چند نکته اساسی در ارسال مقالات به نشریات علمی

به یاد داشته باشید که قبل از ارسال چکیده مقاله خود به یک مجله، ابتدا فرم نحوه نگارش مقاله را از آن مجله  دریافت نموده و چکیده خود را در قالب آن فرم تهیه و تایپ نمایید (به عنوان مثال تعداد کلمات، فونت، تعداد خطوط، فاصله خطوط از کناره های صفحه و…)

دلایل عدم پذیرش چکیده یک مقاله در نشریات علمی

۱) ابهام در موضوع مقاله و وجود تعداد زیاد مقالات مشابه پیشین
2) عدم تبیین زمینه اصلی تحقیق
3) نمونه گیری نامناسب
4) عدم رعایت اصول مقاله نویسی مورد نظر نشریه
5) عدم ذکر صحیح ارقام آماری
6) فقدان بحث و پرداختن به نتایج
7) چکیده های خیلی کوتاه و خیلی زیاد
8) بی دقتی در تهیه متن (غلط تایپی ، اشتباهات متن)
9) عدم ارتباط موضوع مقاله با رویکرد نشریه

برای آموزش بیشتر در مورد روش مقاله‌نویسی می‌توانید از طریق لینک زیر فیلم استاد بهزاد شوقی که در آن تمام شیوه های مقاله‌نویسی را به صورت صفر تا صد آموزش داده‌اند را تماشا کنید.

«< دانلود فیلم آموزشی مقاله‌نویسی »>