تعریف پژوهش
عبارت از تلاشی است برای کشف حقیقتی که تا کنون معلوم نبوده ، یا بسط و گسترش حقیقتی است که با ابهام و کج فهمی همراه بوده است.
پژوهش دو جنبه دارد:
نوجویی
نوگستری
جنبه نو جویی پژوهش:
محقق سعی می کند به معلومی دست بیابد که نزد دیگران مجهول است.
جنبه نوگستری پژوهش:
محقق به بسط و تفصیل و ابهام زدایی و تصحیح استنباط پژوهشگران می پردازد.
ترتیب تدوین مقاله
مرحله ۱
• تبیین موضوع و مروری برادبیات موضوع
• بیان تئوری موضوع ، فرمولاسیون و مدلسازی
• حل مدل و ارائه مثال نمونه ، تجزیه و تحلیل نتایج
• نتیجه گیری و جمعبندی
مرحله ۲
• نوشتن مقدمه
• نوشتن خلاصه، کلمات کلیدی
• نوشتن عنوان، نام و آدرس نویسندگان
• درج مراجع
چکیده
• در آغاز مقاله خلاصه ای بسیار فشرده از مراحل و نتایج پژوهش آورده می شود که چکیده نام دارد .
• چکیده به خواننده کمک می کند تا به سرعت از محتوی پژوهشنامه آگاه گردد. غالب خوانندگان ابتدا چکیده یک پژوهشنامه را مطالعه می کنند و بر اساس محتوای چکیده تصمیم می گیرند که به خواندن متن ادامه بدهند یا نه . بنابراین ، سعی کنید چکیده را گیرا بنویسید و در آن نکات اصلی پژوهش را منظور نمایید .
• از ذکر مطالبی که در متن پژوهشنامه توضیح نداده اید خوداری نمایید .
• نقل قول مستقیم نکنید ، بلکه مطالب دیگران را به زبان خودتان خلاصه نمایید .
• اصطلاحات مهم و کلیدی را در چکیده بیاورید .
• برای شماره ها از ارقام استفاده کنید ، مثلاً به جای دوازده بنویسید ۱۲٫
• فقط گزارش کنید . ارزشیابی و نقد و اظهار نظر نکنید . این موارد را در متن پژوهشنامه انجام دهید .
• در نوشتن مطالب از زمان گذشته استفاده کنید.
مقدمه
بلافاصله پس از چکیده مقاله بخش مقدمه یا معرفی آغاز می شود. در این بخش موارد زیر منظور می شوند :
۱- هدف پژوهش
۲- مسئله مورد پژوهش
۳- فرضیه یا فرضیه ها
۴-جایگاه مسئله مورد پژوهش در رابطه با پژوهشهای مربوط به آن.
در معرفی یا مقدمه مقاله موارد بالا را باید در دو یا سه پاراگراف به صورت فشرده و منسجم توضیح داد و تصویر روشنی از آنچه در پژوهش انجام گرفته است و دلایل توجیهی آن را در اختیار خوانندگان گذاشت.
تحقیقات را بایکدیگر تلفیق کنید و درارتباط با یکدیگر مورد بحث و برر سی قرار دهید.
نوعی تداوم منطقی بین تحقیقات گذشته و جاری برقرار نمایید.
از کل بحث یک نتیجه گیری در رابطه با موضوع تحقیق به عمل آورید و آن را به موضوع خودتان ربط دهید.
روش
در این بخش از مقاله روش جمع آوری و تحلیل داده ها و نحوه اجرای پژوهش معرفی می شوند . از آنجا که خوانندگان پژوهشنامه از طریق خواندن این بخش با نحوه انجام پژوهش آشنا می شوند ، لازم است تمامی اجزای ضروری به طور خلاصه در اینجا نوشته شوند .
در واقع بخش روش دو هدف را دنبال می کند:
۱-پژوهشگران دیگر با مطالعه این بخش ، اگر بخواهند ، بتوانند آن پژوهش را به دقت و با رعایت کلیه جزییات تکرار کنند.
۲- خوانندگان قادر باشند ، از طریق مقایسه نتایج پژوهش با بخش روش ، اعتبار نتایج را مورد داوری قرار دهند . بنابراین ، لازم است تمامی مراحل و اجزای ضروری روش پژوهش در این قسمت آورده شوند. با این حال ، حداقل اطلاعات ضروری کفایت می کند و از دادن توضیحات اضافی باید خوداری کرد.
روش قلب مقاله علمی است.
روش از چند بخش فرعی درمقاله های تحقیقات تجربی تشکیل می شود:
۱-آزمودنیها یا شرکت کنندگان
۲-وسیله و ابزار
۳- شیوه اجرا
۴-طرح تحقیق
آزمودنی ها یا شرکت کنندگان
در این قسمت تعداد افراد شرکت کننده در تحقیق ،جنس و سن و سایر اطلاعات ضروری نوشته می شوند.
روش نمونه گیری ذکر میشود.
چنانچه آزمودنیها به چند گروه تقسیم میشوند،تعداد آنها ذکر میشوند.
وسیله و ابزار
در این قسمت ابزارها یا وسایل تحقیق معرفی می گردند.
اگر وسیله مورد استفاده یک ابزار استاندارد وشناخته شده است،ذکر نام آنها کفایت میکند.
اگر وسیله مورد استفاده شناخته شده نیست و محقق ساخته است باید در باره چگونگی تهیه آن توضیح داد.
گزارش روایی(validity)و پایایی(Reliability)پرسشنامه وآزمونها الزامی است.
شیوه اجرا(Procedure)
تمام مراحل اجرای تحقیق به طور خلاصه وصف میشود.
نحوه تشکیل گروههای مختلف آزمایشی و گواه ،دستورالعملهایی که به آزمودنیها داده شده،
طریق اعمال متغیر مستقل
روش ثبت متغیر وابسته
تعریف متغیرها
طرح تحقیق
گاهی به جای عنوان شیوه اجرا، شیوه اجرا و طرح تحقیق را می نو یسند. طرح تحقیق به نقشه کار محقق گفته میشود. هدف طرح تحقیق جداسازی و مطالعه تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته است.
در بخش نتایج یا یافته ها ، توصیف کلامی مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده است ارائه می شود . همچنین اگر از آمار برای تحلیل و تفسیر نتایج استفاده شده است اطلاعات آماری لازم نیز گزارش می شوند . معمولاً در پژوهشهای آزمایشی هم از آمار توصیفی استفاده می شود و هم از آمار استنباطی
نتایج(Results )
در ارائه یافته ها و نتایج ذکر این نکته که کدام فرضیه رد و کدامیک تایید نشدهاند الزامی است.
در باره یافته ها بحث نکنید.
نتایج را با استفاده جدول وشکل نشان دهید.
استفاده ازجدول وشکل در صورتی مجاز است که خواننده را در فهم نتایج کمک کند.
بحث (Discussion)
گاهی به آن بحث و نتیجه گیری می گویند.
یافته ها و نتایج تبیین و تفسیر میشوندو با ادبیات مربوط به موضوع تحقیق مربوط میشوند.
در این بخش لازم شباهتها و تفاوتهای بین نتایج تحقیق با تحقیق های قبلی روشن گردند.
بخش بحث کل مقاله را به هم مرتبط میکند.
در تنظیم این قسمت سعی شود نتایج با توجه به نظریه های موجود تبیین گردند.
سعی کرد مطالب به گونه ای تهیه کرد که به این سوالات پاسخ دهند:
۱- تحقیق من جه کمکی به پیشبرد علم کرده است.؟
۲-تحقیق من در حل مسئله ای که در بخش مقدمه مطرح شده چه کمکی کردهاست؟
۳-چه نتیجه گیریها و تلویحات در بخش نتایج یا یافته ها ، توصیف کلامی مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده است ارائه می شود . همچنین اگر از آمار برای تحلیل و تفسیر نتایج استفاده شده است اطلاعات آماری لازم نیز گزارش می شوند . معمولاً در پژوهشهای آزمایشی هم از آمار توصیفی استفاده می شود و هم از آمار استنباطی نظری از تحقیق من قابل استخراج است.؟
مراجع
بخش مراجع پژوهشنامه فهرست اسناد مربوط به مطالبی را که در متن به آنها اشاره شده است شامل می شود . نقش فهرست مراجع پیوند دادن پژوهش با ادبیات پژوهشی مربوط به آن است . دقت کنید که تمامی مراجع و مأخذ ی را که در متن به آنها استناد کرده و یا مورد استفاده قرار داده اید در فهرست مراجع بیاورید .
از سوی دیگر ، در داخل متن به تمامی موارد مندرج در فهرست مراجع نیز استناد کنید . به سخن دیگر ، هیچ موردی نباید در فهرست مراجع بیاید که متن پژوهشنامه به آن اشاره نشده باشد ، و هر اثری که در متن پژوهشنامه به آن اشاره یا استناد شده است نیز باید در فهرست مراجع ذکر شود .
شیو ه های استناد کردن
استناد کردن یا سند آوردن از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین موارد تهیه هر گونه نوشته علمی به ویژه پژوهشنامه است . منظور از استناد این است که نویسنده چگونگی استفاده از اندیشه های دیگران را به خواننده معرفی نماید . نخستین مطلبی که در این باره باید مشخص شود این است که چیزی باید مستند شود.
اما لازم نیست مطالبی را که برای خوانندگان دانش عمومی به حساب می آیند مستند سازید . برای نمونه ، اشاره به شرطی سازی پاولفی یا نظریه فروید ذکر منبع ضروری نیست . با این حال ، اگر از یکی از منابع پاولف یا فروید مطلبی را عیناً نقل می کنید در آن صورت ذکر منبع الزامی است .
تنها در صورتی باید به اثر یا آثاری استناد کنید که به آنها دسترسی مستقیم داشته باشید . اما اگر ناچار شدید مطلبی را از کسی نقل کنید یا مورد استناد قرار دهید که در منبع کس دیگری آمده و خودتان دسترسی مستقیم به اصل اثر ندارید ، باید صراحتاً مشخص کنید که آن مطلب را از یک منبع دست دوم گرفته اید.
موارد مختلف استناد
از آنجا که منابع و ماخذ مورد استناد آثار عملی گوناگون اند ، موارد مختلف استناد نیز بسیار متنوع هستند. ما در این بخش شیو ه های مختلف استناد کردن را توضیح می دهیم:
۱-یک اثر دارای یک مؤلف : وقتی که به یک اثر دارای تنها یک مؤلف استناد می کنید . مام و نام خانوادگی صاحب اثر و سال انتشار اثر را رذکر نمایید . نام و نام خانوادگی صاحب اثر باید بدون القاب آقا ، خانم ، مهندس ، پرفسور ، و غیره بیاید . وقتی نام مؤلفی که اثر او مورد استناد قرار می گیرد بخشی از جمله متن است ، تاریخ اثر او به دنبال نامش در داخل پرانتز ذکر می شود .
در پژوهش خجسته (۱۳۷۰) چنین نتایجی به دست نیامد .
اگر نام مؤلف بخشی از جمله نیست ، یعنی ذکر آن در داخل جمله متن ضرورت ندارد ، نام مؤلف و تاریخ انتشار اثر هر دو در داخل پرانتز قرار می گیرد و با علامت مکث ( ویرگول ) از هم جدا می شوند.
مثلا: در پژوهشی که به تازگی منتشر شده است ( محمدی ، ۱۳۷۴) شواهدی به دست آمده
۲-یک اثر دارای دو مؤلف : وقتی به اثری که دارای دو مؤلف است استناد می کنید نام هر دو مؤلف و تاریخ انتشار اثر را ذکر نمایید .
به نمونه زیر توجه نمایید : یافنه های دانا و حسینی (۱۳۶۵) حاکی از این
۳-یک اثر دارای سه تا پنج مؤلف : وقتی به اثری که دارای سه تا پنج مؤلف است استناد می کنید ، نخستین باری که به اثر اشاره می نمایید نام تمامی مؤلفان را بیاورید ، اما در اشارات بعدی به این اثر تنها نام خانوادگی اولین مؤلف را ذکر نمایید و به دنبال آن و همکاران را هم بنویسید .
استناد برای اولین بار : محمدی ، ارجمندی ، شکیبا ، اسلامی ، و صادقی ( ۱۳۷۰) در پژوهشی که در این باره انجام داده اند
استناد برای بارها ی بعد : محمدی و همکاران (۱۳۷۰) در پژوهش خود
۴-یک اثر دارای بیشتر از پنج مؤلف : در مواردی که مؤلفان یک اثر شش نفر یا بیشتر هستند ، تنها نام خانوادگی اولین مؤلف ذکر می شود و به دنبال آن و همکاران و سپس تاریخ انتشار اثر می آید . در اشارات بعدی به همین اثر فهمین روال ادامه می یابد . (دقت کنید که در فهرست مراجع نام همه مؤلفان را بیاورید)
رضوی و همکاران (۱۳۵۶)
۵- آثاری که به نام سازمانها یا نهادها به چاپ می رسند : بعضی آثار علمی با نام شرکتها ، انجمن ها ، مؤسسات ، ادارات ، و مانند اینها انتشار می یابند . در استناد به این گونه آثار ، به جای مؤلف ، به نام سازمان یا نهاد اشاره می شود : مرکز اسناد و مدارک علمی ( ۱۳۶۲) برای اصطلاح در راهنمای نویسندگان و ویراستاران ( انجمن روانشناسی آمریکا ، ۱۹۹۴)
در گزارشی که به تازگی انتشار یافته است ( نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، ۱۳۷۴)
۶-نام و نام خانوادگی مولفان یکسان:
علاوه بر نام خانوادگی به نام کوچک هم اشاره شود:
احمد نیک خواه(۱۳۶۶)و جمشید نیک خواه(۱۳۶۶) در بررسی های خود
برای آموزش بیشتر در مورد روش مقاله‌نویسی می‌توانید از طریق لینک زیر فیلم استاد بهزاد شوقی که در آن تمام شیوه های مقاله‌نویسی را به صورت صفر تا صد آموزش داده‌اند را تماشا کنید.
