تعریف پژوهش
عبارت از تلاشی است برای کشف حقیقتی که تا کنون معلوم نبوده ، یا بسط و گسترش حقیقتی است که با ابهام و کج فهمی همراه بوده است.
پژوهش دو جنبه دارد:
نوجویی
نوگستری
جنبه نو جویی پژوهش:
محقق سعی می کند به معلومی دست بیابد که نزد دیگران مجهول است.
جنبه نوگستری پژوهش:
محقق به بسط و تفصیل و ابهام زدایی و تصحیح استنباط پژوهشگران می پردازد.
ترتیب تدوین مقاله
مرحله ۱
• تبیین موضوع و مروری برادبیات موضوع
• بیان تئوری موضوع ، فرمولاسیون و مدلسازی
• حل مدل و ارائه مثال نمونه ، تجزیه و تحلیل نتایج
• نتیجه گیری و جمعبندی
مرحله ۲
• نوشتن مقدمه
• نوشتن خلاصه، کلمات کلیدی
• نوشتن عنوان، نام و آدرس نویسندگان
• درج مراجع
چکیده
• در آغاز مقاله خلاصه اي بسيار فشرده از مراحل و نتايج پژوهش آورده مي شود كه چكيده نام دارد .
• چكيده به خواننده كمك مي كند تا به سرعت از محتوي پژوهشنامه آگاه گردد. غالب خوانندگان ابتدا چكيده يك پژوهشنامه را مطالعه مي كنند و بر اساس محتواي چكيده تصميم مي گيرند كه به خواندن متن ادامه بدهند يا نه . بنابراين ، سعي كنيد چكيده را گيرا بنويسيد و در آن نكات اصلي پژوهش را منظور نماييد .
• از ذكر مطالبي كه در متن پژوهشنامه توضيح نداده ايد خوداري نماييد .
• نقل قول مستقيم نكنيد ، بلكه مطالب ديگران را به زبان خودتان خلاصه نماييد .
• اصطلاحات مهم و كليدي را در چكيده بياوريد .
• براي شماره ها از ارقام استفاده كنيد ، مثلاً به جاي دوازده بنويسيد ۱۲.
• فقط گزارش كنيد . ارزشيابي و نقد و اظهار نظر نكنيد . اين موارد را در متن پژوهشنامه انجام دهيد .
• در نوشتن مطالب از زمان گذشته استفاده كنيد.
مقدمه
بلافاصله پس از چكيده مقاله بخش مقدمه يا معرفي آغاز مي شود. در اين بخش موارد زير منظور مي شوند :
۱- هدف پژوهش
۲- مسئله مورد پژوهش
۳- فرضيه يا فرضيه ها
۴-جايگاه مسئله مورد پژوهش در رابطه با پژوهشهاي مربوط به آن.
در معرفي يا مقدمه مقاله موارد بالا را بايد در دو يا سه پاراگراف به صورت فشرده و منسجم توضيح داد و تصوير روشني از آنچه در پژوهش انجام گرفته است و دلايل توجيهي آن را در اختيار خوانندگان گذاشت.
تحقيقات را بايكديگر تلفيق كنيد و درارتباط با يكديگر مورد بحث و برر سي قرار دهيد.
نوعي تداوم منطقي بين تحقيقات گذشته و جاري برقرار نماييد.
از كل بحث يك نتيجه گيري در رابطه با موضوع تحقيق به عمل آوريد و آن را به موضوع خودتان ربط دهيد.
روش
در اين بخش از مقاله روش جمع آوري و تحليل داده ها و نحوه اجراي پژوهش معرفي مي شوند . از آنجا كه خوانندگان پژوهشنامه از طريق خواندن اين بخش با نحوة انجام پژوهش آشنا مي شوند ، لازم است تمامي اجزاي ضروري به طور خلاصه در اينجا نوشته شوند .
در واقع بخش روش دو هدف را دنبال مي كند:
۱-پژوهشگران ديگر با مطالعة اين بخش ، اگر بخواهند ، بتوانند آن پژوهش را به دقت و با رعايت كلية جزييات تكرار كنند.
۲- خوانندگان قادر باشند ، از طريق مقايسة نتايج پژوهش با بخش روش ، اعتبار نتايج را مورد داوري قرار دهند . بنابراين ، لازم است تمامي مراحل و اجزاي ضروري روش پژوهش در اين قسمت آورده شوند. با اين حال ، حداقل اطلاعات ضروري كفايت مي كند و از دادن توضيحات اضافي بايد خوداري كرد.
روش قلب مقاله علمي است.
روش از چند بخش فرعي درمقاله هاي تحقيقات تجربي تشكيل مي شود:
۱-آزمودنيها يا شركت كنندگان
۲-وسيله و ابزار
۳- شيوه اجرا
۴-طرح تحقيق
آزمودني ها يا شركت كنندگان
در اين قسمت تعداد افراد شركت كننده در تحقيق ،جنس و سن و ساير اطلاعات ضروري نوشته مي شوند.
روش نمونه گيري ذكر ميشود.
چنانچه آزمودنيها به چند گروه تقسيم ميشوند،تعداد آنها ذكر ميشوند.
وسيله و ابزار
در اين قسمت ابزارها يا وسايل تحقيق معرفي مي گردند.
اگر وسيله مورد استفاده يك ابزار استاندارد وشناخته شده است،ذكر نام آنها كفايت ميكند.
اگر وسيله مورد استفاده شناخته شده نيست و محقق ساخته است بايد در باره چگونگي تهيه آن توضيح داد.
گزارش روايي(validity)و پايايي(Reliability)پرسشنامه وآزمونها الزامي است.
شيوه اجرا(Procedure)
تمام مراحل اجراي تحقيق به طور خلاصه وصف ميشود.
نحوه تشكيل گروههاي مختلف آزمايشي و گواه ،دستورالعملهايي كه به آزمودنيها داده شده،
طريق اعمال متغير مستقل
روش ثبت متغير وابسته
تعريف متغيرها
طرح تحقيق
گاهي به جاي عنوان شيوه اجرا، شيوه اجرا و طرح تحقيق را مي نو يسند. طرح تحقيق به نقشه كار محقق گفته ميشود. هدف طرح تحقيق جداسازي و مطالعه تاثير متغير مستقل بر متغير وابسته است.
در بخش نتايج يا يافته ها ، توصيف كلامي مختصر و مفيدي از آنچه به دست آمده است ارائه مي شود . همچنين اگر از آمار براي تحليل و تفسير نتايج استفاده شده است اطلاعات آماري لازم نيز گزارش مي شوند . معمولاً در پژوهشهاي آزمايشي هم از آمار توصيفي استفاده مي شود و هم از آمار استنباطي
نتايج(Results )
در ارائه يافته ها و نتايج ذكر اين نكته كه كدام فرضيه رد و كداميك تاييد نشدهاند الزامي است.
در باره يافته ها بحث نكنيد.
نتايج را با استفاده جدول وشكل نشان دهيد.
استفاده ازجدول وشكل در صورتي مجاز است كه خواننده را در فهم نتايج كمك كند.
بحث (Discussion)
گاهي به آن بحث و نتيجه گيري مي گويند.
يافته ها و نتايج تبيين و تفسير ميشوندو با ادبيات مربوط به موضوع تحقيق مربوط ميشوند.
در اين بخش لازم شباهتها و تفاوتهاي بين نتايج تحقيق با تحقيق هاي قبلي روشن گردند.
بخش بحث كل مقاله را به هم مرتبط ميكند.
در تنظيم اين قسمت سعي شود نتايج با توجه به نظريه هاي موجود تبيين گردند.
سعي كرد مطالب به گونه اي تهيه كرد كه به اين سوالات پاسخ دهند:
۱- تحقيق من جه كمكي به پيشبرد علم كرده است.؟
۲-تحقيق من در حل مسئله اي كه در بخش مقدمه مطرح شده چه كمكي كردهاست؟
۳-چه نتيجه گيريها و تلويحات در بخش نتايج يا يافته ها ، توصيف كلامي مختصر و مفيدی از آنچه به دست آمده است ارائه مي شود . همچنين اگر از آمار براي تحليل و تفسير نتايج استفاده شده است اطلاعات آماري لازم نيز گزارش مي شوند . معمولاً در پژوهشهاي آزمايشي هم از آمار توصيفي استفاده مي شود و هم از آمار استنباطي نظري از تحقيق من قابل استخراج است.؟
مراجع
بخش مراجع پژوهشنامه فهرست اسناد مربوط به مطالبي را كه در متن به آنها اشاره شده است شامل مي شود . نقش فهرست مراجع پيوند دادن پژوهش با ادبيات پژوهشي مربوط به آن است . دقت كنيد كه تمامي مراجع و مأخذ ي را كه در متن به آنها استناد كرده و يا مورد استفاده قرار داده ايد در فهرست مراجع بياوريد .
از سوي ديگر ، در داخل متن به تمامي موارد مندرج در فهرست مراجع نيز استناد كنيد . به سخن ديگر ، هيچ موردي نبايد در فهرست مراجع بيايد كه متن پژوهشنامه به آن اشاره نشده باشد ، و هر اثري كه در متن پژوهشنامه به آن اشاره يا استناد شده است نيز بايد در فهرست مراجع ذكر شود .
شيو ه هاي استناد كردن
استناد كردن يا سند آوردن از مهمترين و در عين حال پيچيده ترين موارد تهية هر گونه نوشتة علمي به ويژه پژوهشنامه است . منظور از استناد اين است كه نويسنده چگونگي استفاده از انديشه هاي ديگران را به خواننده معرفي نمايد . نخستين مطلبي كه در اين باره بايد مشخص شود اين است كه چيزي بايد مستند شود.
اما لازم نيست مطالبي را كه براي خوانندگان دانش عمومي به حساب مي آيند مستند سازيد . براي نمونه ، اشاره به شرطي سازي پاولفي يا نظرية فرويد ذكر منبع ضروري نيست . با اين حال ، اگر از يكي از منابع پاولف يا فرويد مطلبي را عيناً نقل مي كنيد در آن صورت ذكر منبع الزامي است .
تنها در صورتي بايد به اثر يا آثاري استناد كنيد كه به آنها دسترسي مستقيم داشته باشيد . اما اگر ناچار شديد مطلبي را از كسي نقل كنيد يا مورد استناد قرار دهيد كه در منبع كس ديگري آمده و خودتان دسترسي مستقيم به اصل اثر نداريد ، بايد صراحتاً مشخص كنيد كه آن مطلب را از يك منبع دست دوم گرفته ايد.
موارد مختلف استناد
از آنجا كه منابع و ماخذ مورد استناد آثار عملي گوناگون اند ، موارد مختلف استناد نيز بسيار متنوع هستند. ما در اين بخش شيو ه هاي مختلف استناد كردن را توضيح مي دهيم:
۱-يك اثر داراي يك مؤلف : وقتي كه به يك اثر داراي تنها يك مؤلف استناد مي كنيد . مام و نام خانوادگي صاحب اثر و سال انتشار اثر را رذكر نماييد . نام و نام خانوادگي صاحب اثر بايد بدون القاب آقا ، خانم ، مهندس ، پرفسور ، و غيره بيايد . وقتي نام مؤلفي كه اثر او مورد استناد قرار مي گيرد بخشي از جملة متن است ، تاريخ اثر او به دنبال نامش در داخل پرانتز ذكر مي شود .
در پژوهش خجسته (۱۳۷۰) چنين نتايجي به دست نيامد .
اگر نام مؤلف بخشي از جمله نيست ، يعني ذكر آن در داخل جملة متن ضرورت ندارد ، نام مؤلف و تاريخ انتشار اثر هر دو در داخل پرانتز قرار مي گيرد و با علامت مكث ( ويرگول ) از هم جدا مي شوند.
مثلا: در پژوهشي كه به تازگي منتشر شده است ( محمدي ، ۱۳۷۴) شواهدي به دست آمده
۲-يك اثر داراي دو مؤلف : وقتي به اثري كه داراي دو مؤلف است استناد مي كنيد نام هر دو مؤلف و تاريخ انتشار اثر را ذكر نماييد .
به نمونة زير توجه نماييد : يافنه هاي دانا و حسيني (۱۳۶۵) حاكي از اين
۳-يك اثر داراي سه تا پنج مؤلف : وقتي به اثري كه داراي سه تا پنج مؤلف است استناد مي كنيد ، نخستين باري كه به اثر اشاره مي نماييد نام تمامي مؤلفان را بياوريد ، اما در اشارات بعدي به اين اثر تنها نام خانوادگي اولين مؤلف را ذكر نماييد و به دنبال آن و همكاران را هم بنويسيد .
استناد براي اولين بار : محمدي ، ارجمندي ، شكيبا ، اسلامي ، و صادقي ( ۱۳۷۰) در پژوهشي كه در اين باره انجام داده اند
استناد براي بارها ي بعد : محمدي و همكاران (۱۳۷۰) در پژوهش خود
۴-يك اثر داراي بيشتر از پنج مؤلف : در مواردي كه مؤلفان يك اثر شش نفر يا بيشتر هستند ، تنها نام خانوادگي اولين مؤلف ذكر مي شود و به دنبال آن و همكاران و سپس تاريخ انتشار اثر مي آيد . در اشارات بعدي به همين اثر فهمين روال ادامه مي يابد . (دقت كنيد كه در فهرست مراجع نام همة مؤلفان را بياوريد)
رضوي و همكاران (۱۳۵۶)
۵- آثاري كه به نام سازمانها يا نهادها به چاپ مي رسند : بعضي آثار علمي با نام شركتها ، انجمن ها ، مؤسسات ، ادارات ، و مانند اينها انتشار مي يابند . در استناد به اين گونه آثار ، به جاي مؤلف ، به نام سازمان يا نهاد اشاره مي شود : مركز اسناد و مدارك علمي ( ۱۳۶۲) براي اصطلاح در راهنماي نويسندگان و ويراستاران ( انجمن روانشناسي آمريكا ، ۱۹۹۴)
در گزارشي كه به تازگي انتشار يافته است ( نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران ، ۱۳۷۴)
۶-نام و نام خانوادگي مولفان يكسان:
علاوه بر نام خانوادگي به نام كوچك هم اشاره شود:
احمد نيك خواه(۱۳۶۶)و جمشيد نيك خواه(۱۳۶۶) در بررسي هاي خود
برای آموزش بیشتر در مورد روش مقاله‌نویسی می‌توانید از طریق لینک زیر فیلم استاد بهزاد شوقی که در آن تمام شیوه های مقاله‌نویسی را به صورت صفر تا صد آموزش داده‌اند را تماشا کنید.
